Wiadomości

Kłopotliwe sąsiedztwo – słupy, urządzenia przesyłowe na nieruchomości

Opublikowany: sie 18, 05:39

W minionym okresie, a chodzi tu szczególnie o okres lat 50 (okres tzw. elektryfikacji), 60, 70 ubiegłego stulecia wiele urządzeń przesyłowych zostało zbudowanych na prywatnych nieruchomościach bez jakiegokolwiek tytułu prawnego, a nawet bez zgody ich właścicieli. Nie ma wątpliwości, iż obecnie właściciele tych działek mają prawo domagać się od właściciela urządzeń usunięcia dolegliwości związanych z ich usytuowaniem oraz rekompensaty, także za okres miniony. Dotyczy to nie tylko urządzeń energetycznych, lecz także np. kanalizacyjnych, wodociągowych, telekomunikacyjnych.

Zgodnie z art. 49 kodeksu cywilnego „urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne podobne urządzenia nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli są własnością przedsiębiorstwa lub zakładu, a stają się nią z chwilą ich trwałego połączenia z siecią”. Z przepisu tego wynika jasno, iż podmiotem który może dysponować takim urządzeniem nie jest właściciel nieruchomości na której ono się znajduje lecz przedsiębiorstwo (np. Zakład Energetyczny), który staje się właścicielem sieci w chwili „trwałego połączenia z siecią”. Z odpowiednim roszczeniem musimy więc wystąpić do tych podmiotów.

Właścicielowi gruntu zajętego uciążliwą lokalizacją przysługują następujące roszczenia:

• Żądanie usunięcia lub przesunięcia urządzenia przesyłowego poza obręb nieruchomości

Najdalej idącym uprawnieniem zainteresowanych jest żądanie usunięcia lub przesunięcia urządzenia przesyłowego jeżeli utrudnia ono korzystanie działki. Żądania takie można jednak zgłaszać jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Sąd Najwyższy nakazuje tu daleko idącą ostrożność przy orzekaniu w tego typu sprawach. Przy tego rodzaju żądaniach rozpatrujący je sąd musi uwzględnić interes obu stron oraz przewidywane skutki wyroku. Usunięcia urządzenia nie mogą żądać właściciele którzy wyrazili zgodę na jego umiejscowienie na ich nieruchomości. Istotne jest również czy zgody takiej nie wydał poprzednik prawny właściciela (poprzedni właściciel) bowiem i w tym przypadku żądanie takie nie będzie możliwe.

• Wykup nieruchomości

Sąd Najwyższy w wyroku z 16 lipca 2004 r. (sygn. I CK 26/04) orzekł, że właściciel nieruchomości, nad którą przechodzi linia wysokiego napięcia nawet wówczas gdy nie ma ona fizycznej styczności z samym gruntem, ale ogranicza sposób korzystania z nieruchomości i zmniejsza jej wartość, może żądać przed sądem cywilnym od właściciela linii wykupienia od niego działki gruntu. Podstawą takiego roszczenia może być art. 231 § 2 kodeksu cywilnego. Roszczenie usprawiedliwione jest tym, iż ustawienie, montaż urządzenia ingeruje w prawo własności właściciela nieruchomości i bezprawnie je ogranicza.

Sąd Najwyższy w uchwale z 28 lutego 2002 r. (sygn. III CZP 1/02) jako podstawę żądania wykupu nieruchomości wskazał także art. 124 ust. 5 ustawy z 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 1997.115.741) . Dotyczy to sytuacje gdy linie przesyłowe uniemożliwiają właścicielowi dalsze prawidłowe korzystanie z działki albo w sposób zgodny z dotychczasowym jej przeznaczeniem. Żądanie wykupu na tej podstawie nie przedawnia się. Właściciel może wystąpić z takim żądaniem także wówczas, gdy takie przewody i urządzenia znajdowały się na działce w momencie jej kupna, on o tym wiedział a nawet jeśli miało to wpływ na jej cenę.

• Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntów

Jeżeli przedsiębiorstwo dotąd korzystało z linii przesyłowych bez wynagrodzenia do czasu regulacji stanu prawnego nieruchomości i przechodzącego przez jej teren urządzenia przesyłowego jej właściciel możne żądać wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntów. Podstawą prawną takiego żądania jest art. 224 i 225 kodeksu cywilnego (za wyrokiem Sądu Najwyższego z 25 lutego 2004 r., sygn. akt: II CK 32/03). Ponieważ przedsiębiorstwo przesyłowe zajmuje swoimi urządzeniami część cudzej nieruchomości obowiązane jest do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, a także do zwrotu właścicielowi gruntu wartości pożytków (np. rolnikowi który nie mógł zasiać w danym miejscu płodów rolnych). Roszczenie to przedawnia się na zasadach ogólnych z upływem 10 lat.

Sąd Najwyższy przy szacowaniu wynagrodzenia za korzystanie gruntu wskazuje, iż jego wysokość powinna zostać ustalona przez zliczenie czynszu, jaki uzyskałby właściciel za dzierżawę gruntu położonego w określonym miejscu o powierzchni zajętej przez urządzenia. Często w sprawach spornych (wygórowane żądania właściciela nieruchomości, zaniżanie kwot przez przedsiębiorstwa przesyłowe) dochodzi do powoływania biegłego który ustala wysokość należności.

W zasadzie w tych sprawach właściwa jest droga sądowa nie zaś administracyjna (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2005 roku, sygn. III CZP 80/05). Dobrze jest jednak przed wystąpieniem z pozwem do sądu znać stanowisko i propozycje przedsiębiorstwa będącego właścicielem urządzeń przesyłowych wobec wnoszonego roszczenia. Ponadto zapowiedź wystąpienia w tej sprawie na drogę sądowa powinna „zmiękczyć” jego stanowisko i spowodować skłonność do negocjacji i ustępstw jego przedstawicieli.

• Ustanowienie służebności gruntowej

Sąd Najwyższy w uchwale z 17 stycznia 2003 r. (sygn. III CZP 79/02) stwierdził wprost, iż sposobem na uregulowanie stosunków „na przyszłość” między właścicielem a przedsiębiorstwem jest zawarcie umowy o ustanowienie służebności gruntowej dostępu do słupa lub innych urządzeń przesyłowych za wynagrodzeniem.

• Dochodzenie roszczeń

Dochodząc opisywanych roszczeń na początku należy zwrócić się z konkretnym żądaniem do przedsiębiorstwa użytkującego urządzenie przesyłowe. W razie odmowy należy wnieść stosowne powództwo do sądu i przed nim dochodzić własnych roszczeń. Przed sądem wymagane będzie wniesienie wpisu sądowego w kwocie ok. 5% wartości żądania..

Skomentuj ten artykuł na forum