Wiadomości

Zwrot pism procesowych bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych jest niezgodny z konstytucją

Opublikowany: kwi 16, 13:39

15 kwietnia 2009 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz par. 48 Uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK z 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu TK ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym w sprawie połączonych skarg konstytucyjnych spółki NZK Niezależny Zespół Konsultantów sp. z o.o. z siedzibą w Zakopanem i spółki “Pameni Polska” sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu dotyczących postępowania w sprawach gospodarczych – zwrot pism procesowych bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych.

Stan faktyczny i prawny:

Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie o zbadanie zgodności art. 4798a § 5 zdanie ostatnie ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego, dodanego ustawą z dnia 16 listopada 2006 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierające braki formalne zarzuty od nakazu zapłaty, wniesione przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

Skarżący powołują się na prawo do sądu, które nakłada na prawodawcę obowiązek ukształtowania procedury w sposób umożliwiający zaprezentowanie sądowi przez każdą ze stron swoich racji z zachowaniem zasady równości zagwarantowanej w konstytucji. Na skutek stwierdzenia braku formalnego w pierwszym piśmie procesowym skarżących w sprawie, sąd zmuszony był zastosować regulację przewidzianą w zakwestionowanym przepisie. Postanowienie sądu doprowadziło do naruszenia prawa do sprawiedliwej procedury przez odrzucenie zarzutów od nakazu zapłaty. Nastąpiło zatem definitywne zamknięcie skarżącym możliwości przedstawienia sądowi własnej argumentacji. Jednocześnie brak możliwości stosowania podobnych sankcji dla strony przeciwnej w razie popełnienia przez nią tego samego błędu na tym samym etapie postępowania, tj. przy wnoszeniu pierwszego w sprawie pisma procesowego.

Skarżący podnoszą również naruszenie prawa do rozpatrzenia sprawy przez sąd drugiej instancji. Zbyt rygorystyczne warunki wniesienia apelacji jeszcze na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji, doprowadziły do tego, że czynność ta została nadmiernie utrudniona.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 4798a par. 5 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego dodany ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, w zakresie w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierające braki formalne zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesione przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz z art. 78 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Kwestionowany przepis usunął dotychczasową możliwość poprawienia lub uzupełnienia w terminie tygodniowym obarczonego wadami formalnymi pisma procesowego wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika zawierającego zarzuty lub sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty przed jego odrzuceniem przez sąd w postępowaniu nakazowym lub upominawczym w sprawach gospodarczych. Zasadniczym celem zaskarżonej regulacji było usprawnienie i przyspieszenie postępowania w sprawach gospodarczych przez radykalne skrócenie etapu pośredniego oddzielającego złożenie przez powoda pozwu w sprawach gospodarczych od jego ewentualnego merytorycznego rozpoznania. Jednak nawet nadając szczególne znaczenie szybkości i sprawności postępowania w zakresie spraw gospodarczych nie można przyspieszać postępowania sądowego za wszelką cenę i w imię szybkości rozpoznania sprawy poświęcać ochronę praw podmiotowych. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowany przepis wyraźnie różnicuje możliwości obrony praw obu stron procesu. Ogranicza je w sposób nieproporcjonalny w sprawie gospodarczej w postępowaniu nakazowym i upominawczym po stronie pozwanej na etapie wnoszenia przez nią pierwszego pisma procesowego w sprawie. Pismo to stanowi specyficzny środek zaskarżenia orzeczenia wstępnego, jakim jest nakaz zapłaty i dopiero prowadzi do merytorycznego rozpoznania sporu przez sąd. Tym samym zaskarżony przepis uniemożliwia podważenie samej zasadności wydania nakazu zapłaty i przedstawienia sądowi własnej argumentacji, która zaważyć mogłaby na treści rozstrzygnięcia.

Trybunał stwierdził naruszenie zasady równości przy różnicowaniu sytuacji stron postępowania przed sądem pierwszej instancji w postępowaniu nakazowym i upominawczym w sprawach gospodarczych. Przejawia się to w tym, że w sposób nadmierny i nieuzasadniony uprzywilejowuje powoda w zakresie postępowań, w których obie strony reprezentowane są przez profesjonalnych pełnomocników. Z punktu widzenia zasady równości nie sposób doszukać się racjonalnego wytłumaczenia odmiennego rodzaju skutków błędu formalnego profesjonalnego pełnomocnika w zależności od tego, którą ze stron tenże reprezentuje.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego ścisły rygoryzm w zakresie formalnych warunków wniesienia zarzutów rzutuje na prawo strony do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Strona pozwana w postępowaniu nakazowym i upominawczym w sprawach gospodarczych w razie popełnienia uchybień formalnych nie tylko nie ma możliwości przedstawienia sądowi swej argumentacji, ale również nie może zaskarżyć z merytorycznego punktu widzenia orzeczenia wydanego z pominięciem jej argumentacji do sądu wyższej instancji. W przypadku odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty można bowiem podnosić jedynie argumenty, odnoszące się do stwierdzonych przez sąd uchybień formalnych skutkujących decyzją o odrzuceniu pisma procesowego.

Od 1 lipca 2009 r. w wyniku uchylenia przez ustawodawcę art. 4798a k.p.c. skutki wadliwości pism procesowych regulować będą art. 494 par. 1 k.p.c. – w postępowaniu nakazowym i art. 504 par. 1 k.p.c. – w postępowaniu upominawczym. Powyższe przepisy przewidują, że jeżeli pozwany w tych postępowaniach wniósł zarzuty lub sprzeciw od nakazu zapłaty, które nie zachowują warunków formalnych i nie mogą przez to otrzymać prawidłowego biegu, pisma te podlegają odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji, dopiero gdy pozwany nie usunie braków.

Źródło: www.trybunal.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum