Wiadomości

E-sąd i inne - projektowane zmiany w postepowaniu cywilnym

Opublikowany: lut 23, 14:44

Ministerstwo Sprawiedliwości postawiło sobie za cel dokonanie szeregu zmian w zakresie prawa i procedury cywilnej w celu jej poprawienia i przyspieszenia.

W planie pracy Rady Ministrów na 2008 rok znajduje się m.in. projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – dotyczący wprowadzenia do polskiego systemu prawnego „elektronicznego postępowania upominawczego” oraz „elektronicznego postępowania nakazowego”. Opracowane zostały aktualnie założenia tego projektu, który zostanie przedłożony Radzie Ministrów w maju 2008 roku.

Celem tych projektów jest przyspieszenie i uproszczenie postępowania nakazowego i upominawczego.

Postępowanie elektroniczne nie tylko usprawni działania sądów, ale przede wszystkim ułatwi stronom dostęp do sądu poprzez wykorzystanie elektronicznych środków komunikacji. Daleko idącym udogodnieniem dla powoda będzie możliwość złożenia pozwu na elektronicznym formularzu, który po skutecznym wypełnieniu, bezzwłocznie wpłynie do „e – sądu”, inicjując postępowanie. Jest to rozwiązanie nowoczesne i praktykowane w niektórych wysoko rozwiniętych krajach. Ograniczeniu podlegać będą koszty przesyłki i jej czas, a także czynności techniczne związane z ekspediowaniem i przyjęciem przesyłki. Również dalsze czynności będą podejmowane przy wykorzystaniu elektronicznego sposobu przekazu.

Wedle założeń projektu nowego postępowania odrębnego – „elektronicznego postępowania upominawczego” – utworzony zostanie jeden „e – sąd” jako wydział cywilny sądu rejonowego, który rozpoznawać będzie sprawy tylko i wyłącznie w nowym postępowaniu odrębnym, bez względu na wartość przedmiotu sporu, z obszaru całego kraju. Zakres przedmiotowy nowego postępowania odpowiadał będzie zakresowi tradycyjnego postępowania upominawczego, tj. aby mogły w nim być dochodzone roszczenia pieniężne. W elektronicznym postępowaniu upominawczym byłyby również rozpoznawane sprawy gospodarcze, jednakże z wyłączeniem stosowania przepisów k.p.c. o postępowaniu odrębnym. Zakres podmiotowy postępowania ma być nieograniczony, tj. nie ma szczególnych wymogów, jeśli chodzi o to, kto może być powodem czy pozwanym. Jest to postępowanie fakultatywne, co oznacza, że powód ma wybór, czy dochodzić swoich roszczeń drogą tradycyjną, czy skorzystać z postępowania elektronicznego.

Przedstawiając w uproszczeniu model projektowanego postępowania, należy wskazać, iż osoba zamierzająca wystąpić do sądu z powództwem, będzie wypełniać stosowny formularz pozwu na stronie internetowej „e-sądu”, który zostanie zapisany na serwerze „e-sądu”. Z momentem prawidłowego wypełnienia formularza i dokonania opłaty nastąpi wszczęcie postępowania. W razie uznania przez sąd, że zachodzą ku temu podstawy, będzie wydawany nakaz zapłaty, który wraz z pozwem, po wydrukowaniu, zostanie doręczony pozwanemu. O ile pozwany nie wniesie sprzeciwu, nakaz się uprawomocni. Odpis nakazu zapłaty zostanie doręczony powodowi w postaci papierowej po jego uprawomocnieniu się.

Oczywistą konsekwencją tego, że pozew w projektowanym postępowaniu ma być wnoszony w postaci dostępnego on-line formularza, a następnie zapisywany na serwerze sądu, jest to, że akta sprawy w „e-sądzie” będą elektroniczne, a powód będzie miał możliwość wglądu do nich po stosownym zalogowaniu się.

Opłaty od pozwu wnoszone będą jednocześnie przy wypełnianiu jego formularza. W tym zakresie zamierza się wykorzystać możliwość szeroko zaawansowanych technik przyjętych w handlu elektronicznym. System sam, w zależności od wskazanej przez powoda wartości przedmiotu sporu, wyliczy stosowną opłatę i będzie informował o jej wysokości oraz umożliwiał dokonanie płatności on – line.

Zasadnicze znaczenie ma to, że w elektronicznym postępowaniu nie będzie zachodziła potrzeba przedstawiania sądowi dowodów. Podstawą orzekania przez sąd będą dowody i okoliczności wskazane przez powoda w pozwie, co łączyć się będzie z obowiązkiem dokładnego ich opisania, pod rygorem utraty możności powoływania się w dalszym postępowaniu na dowody nieopisane. Z kolei powołanie się na dowód nieistniejący rodzić będzie analogiczną odpowiedzialność karną, jak w przypadku „sfabrykowania” dowodów papierowych.

Identyfikacja powoda następowała będzie poprzez login i hasło służące korzystaniu z konta osobistego na internetowym portalu sądowym, które będzie niezbędne do wszczynania postępowań.

Doręczanie powodowi wszelkiej korespondencji następować będzie w formie elektronicznej, za wyjątkiem doręczenia mu w formie papierowej odpisu nakazu zapłaty po jego uprawomocnieniu.

Kolejne prace Ministerstwa Sprawiedliwości zmierzające do wprowadzenia „ułatwień elektronicznych” skupiają się na:

• zmianie Ustawy o rejestrze zastawów – w celu wprowadzenia możliwości składania elektronicznych wniosków do wydziałów rejestru zastawów i uzyskiwanie tą drogą odpowiedzi;
• Ustawie o księgach wieczystych i hipotece – w celu stworzenia elektronicznego dostępu do wydziałów ksiąg wieczystych poprzez: obsługę elektronicznych wniosków o wgląd do księgi wieczystej, możliwość zapoznania się poprzez Internet z treścią księgi wieczystej, obsługę elektronicznych wniosków o wydanie odpisu księgi wieczystej, możliwość uzyskania poprzez Internet odpisu księgi wieczystej, obsługę elektronicznych wniosków o wpis do księgi wieczystej i elektroniczny dostęp do informacji o stanie spraw prowadzonych przez wydziały ksiąg wieczystych objęte systemem Nowej Księgi Wieczystej;
• zmianie Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym – w celu wprowadzenia zapisu umożliwiającego ujawnienie w sieci Internet podmiotów wpisanych do KRS – wobec których została ogłoszona upadłość lub toczy się postępowanie likwidacyjne.

Następny projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz Kodeks postępowania cywilnego przewiduje kompleksowe uregulowanie statusu prawnego tzw. urządzeń przesyłowych, a więc urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych.

Dotychczas problematykę tą regulował art. 49 k.c., zgodnie z którym urządzenia przesyłowe nie stanowią części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu. Unormowanie to jest odstępstwem od jednej z zasad prawa cywilnego, iż wszystko, co jest trwale związane z gruntem, staje się częścią składową gruntu, a więc przedmiotem własności osoby, która jest właścicielem tego gruntu. W wypadku urządzeń przesyłowych, mogą one więc stanowić własność kogoś innego, niż właściciel gruntu, a mianowicie właściciela przedsiębiorstwa, które urządzenia te użytkuje (tzw. przedsiębiorstwa przesyłowego).

Projekt ustawy z jednej strony unowocześnia terminologię użytą w art. 49 k.c. i dostosowuje ją do innych aktów prawnych obowiązujących w tym zakresie, a z drugiej rozszerza zawartą tam regulację – przyznając właścicielowi gruntu, który poniósł koszty budowy tych urządzeń roszczenie do właściciela przedsiębiorstwa przesyłowego, które przyłączyło urządzenia do swojej sieci o wykup ich własności za odpowiednim wynagrodzeniem. Z roszczeniem o przeniesienie własności urządzeń będzie mógł wystąpić wobec właściciela gruntu również właściciel przedsiębiorstwa przesyłowego.

Regulacja ta uwzględnia występujące obecnie często w praktyce sytuacje, w których to właściciel gruntu, chcący korzystać z usług przedsiębiorstwa przesyłowego, musi – na własny koszt – założyć odpowiednie instalacje na swoim gruncie.

Z przedstawionym powyżej uregulowaniem związane są przepisy projektu wprowadzające nowe ograniczone prawo rzeczowe – tzw. służebność przesyłu (nowe przepisy art. 3051-3054 k.c. oraz art. 626 § 3 k.p.c.).

Treścią tego prawa będzie możliwość odpłatnego korzystania z cudzego gruntu przez przedsiębiorcę, który wzniósł, albo dopiero zamierza wznieść urządzenia przesyłowe. Zakres takiego korzystania będzie oczywiście ograniczony do działań związanych z budową lub użytkowaniem tych urządzeń.

Zgodnie z przepisami projektu, preferowanym sposobem ustanowienia służebności przesyłu będzie umowa pomiędzy właścicielem przedsiębiorstwa przesyłowego, a właścicielem gruntu. Jednakże w przypadku braku zgody tego ostatniego, przedsiębiorca miałby prawo do wystąpienia do sądu z żądaniem ustanowienia służebności i określenia wysokości wynagrodzenia dla właściciela gruntu. Warunkiem możliwości wystąpienia z takim roszczeniem jest to, aby obciążenie nieruchomości służebnością było konieczne dla korzystania z urządzeń przesyłowych.

Postępowanie w tych sprawach ma się toczyć według przepisów regulujących postępowanie o ustanowienie służebności drogi koniecznej, a więc w postępowaniu nieprocesowym.

Ten sam projekt oprócz przepisów odnoszących się do urządzeń przesyłowych, zawiera również istotną zmianę w zakresie odpowiedzialności za tzw. krzywdę – to znaczy za szkodę o charakterze niemajątkowym (taką jak cierpienie z powodu straty), doznaną przez osoby najbliższe zmarłego wskutek jego śmierci.

W dotychczasowym stanie prawnym osoby najbliższe zmarłego mogły się jedynie domagać stosownego odszkodowania, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Zgodnie z projektowanym przepisem art. 446 § 4 k.p.c., sąd będzie mógł przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie to będzie więc przysługiwać obok wskazanego powyżej odszkodowania, a nawet w przypadku, gdyby osobom najbliższym zmarłego żadne odszkodowanie nie przysługiwało, to znaczy także wtedy, gdy wskutek jego śmierci nie nastąpiło pogorszenie ich sytuacji życiowej w wymiarze materialnym.

W Programie Prac Legislacyjnych Rady Ministrów na pierwsze półrocze 2008 roku w zakresie zadań Ministerstwa Sprawiedliwości zaplanowano również nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego, mającą na celu usprawnienie i uproszczenie postępowania sądowego w sprawach gospodarczych przede wszystkim poprzez rozwiązania poszerzające kompetencje referendarzy sądowych i asystentów sędziów o czynności, które powinny przyczynić się do dalszego usprawnienia postępowania w sprawach gospodarczych. Celem nowelizacji będzie kontynuowanie procesu odformalizowania pracy sędziego przez przyznawanie szerszych uprawnień referendarzom sądowym, m.in. w zakresie wydawania zarządzeń w przedmiocie przeprowadzania dowodów, wydawania orzeczeń w przedmiocie udzielania zabezpieczeń i wydawania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, a także asystentom sędziów, którzy powinni przejąć dotychczasowe pozaprocesowe obowiązki sędziów o charakterze administracyjnym.

Źródło: www.ms.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum