Wiadomości

Nie jest dopuszczalne oddalenie na posiedzeniu niejawnym wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty

Opublikowany: maj 11, 14:25

“Czy dopuszczalne jest oddalenie na posiedzeniu niejawnym wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym?”

Sąd Rejonowy, na skutek wniosku pozwanej o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym i na skutek sprzeciwu od tego nakazu zapłaty, postanowieniem z dnia 10 marca 2008 r. wydanym na posiedzeniu niejawnym, oddalił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu oraz odrzucił sprzeciw, którego braków formalnych w postaci złożenia na urzędowym formularzu z odpisem dla strony powodowej, pozwana nie uzupełniła.

Rozpoznając zażalenie na postanowienie Sądu pierwszej instancji Sąd Okręgowy powziął wątpliwość dotyczącą dopuszczalności oddalenia na posiedzeniu niejawnym wniosku o przywrócenie terminu do wniesieni sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu przedstawionego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego stwierdził, że nie jest wykluczona taka wykładnia art. 497 1 k.p.c. jaką przyjął Sąd Rejonowy, zgodnie z którą przepis ten ma zastosowanie do wszystkich czynności sądu w postępowaniu upominawczym (a nie tylko do wydania nakazu), nie wyłączając kwestii wpadkowych, zatem sprawa jako całość rozpoznawana jest na posiedzeniu niejawnym. Za takim poglądem przemawiać może fakt, że ustawodawca sam określa w art. 505 § 1 k.c., kiedy konieczne jest wyznaczenie rozprawy w postępowaniu upominawczym. W ocenie Sądu Okręgowego nie sprzeciwia się takiej wykładni systematyka norm prawych, gdyż nie budzi wątpliwości, że art. 148 § 1 k.p.c., zgodnie z którym posiedzenia sądowe są jawne, a sąd rozpoznaje sprawy na rozprawie, modyfikowany przez art. 168 § 1 k.p.c., jest przepisem ogólnym w stosunku do art. 4971 § 2 k.p.c. Nie ma też sprzeczności między prezentowanym poglądem a stanowiskiem judykatury, zgodnie z którym postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu może zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy, gdyż odnosi się ono do wniosku o przywrócenie terminu w postępowaniu zwykłym. Jednak możliwe jest również przyjęcie, że użyte w art. 497 § 2 sformułowanie „rozpoznaje sprawy” oznacza tylko wydanie nakazu zapłaty. Można też uznać, że przepisy dotyczące uchybienia i przywrócenia terminu są regulacją o charakterze pełnym kompleksowo regulującymi tę kwestię odnośnie każdej czynności przywrócenia terminu także w postępowaniach szczególnych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne nie było w dotychczasowym orzecznictwie rozstrzygane. Przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego była natomiast kwestia przywrócenia terminu w postępowaniu w sprawach gospodarczych. W rozstrzygającej ją uchwale z dnia 5 listopada 1993 r., III CZP 148/93 (OSNCP, z. 5, poz. 105) Sąd Najwyższy stwierdził, że również w postępowaniu w sprawach gospodarczych, postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej może być wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy.

Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela stanowisko tej uchwały, uznając przy tym – ze względów niżej wskazanych – przyjętą w niej zasadę za obowiązującą także w postępowaniu upominawczym.

Zasadą wynikającą z art. 45 ust. 2 Konstytucji i art. 148 § 1 k.p.c. jest jawność posiedzeń sądowych w postępowaniu cywilnym. Wyjątki od tej zasady muszą wynikać z wyraźnie ustanawiających je przepisów.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej sąd orzekający rozpoznaje sprawy w postępowaniu procesowym na rozprawie (art. 148 § 1 k.p.c.). Wyjątek w tym zakresie ustanawia między innymi art. 4971 § 2 k.p.c., zgodnie z którym w postępowaniu upominawczy sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym.
W kwestiach wpadkowych oraz w odniesieniu do poszczególnych czynności sąd orzeka w postępowaniu procesowym na posiedzeniu jawnym, a jeżeli przepis szczególny tak stanowi, na posiedzeniu niejawnym.

Po zmianie art. 168 § 1 k.p.c. ustawą z dnia 18 kwietnia 1985 r (Dz. U. Nr 20, poz. 86) w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się i utrwalił jednolity, pogląd wykluczający możliwość oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej na posiedzeniu niejawnym (post. SN z dnia 6 sierpnia 1986, II CZ 87/86, OSNCP 1987, nr 11, poz. 178, uchwała SN z dnia 13 lutego 1987 r., III CZP 4/87, OSNCP 1988, z 2-3, poz. 35, post. SN z dnia 12 maja 1988 r., IV CZ 55/88, nie publ.). Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 13 lutego 1987 r., III CZP 4/87 przepis art. 168 § 1 k.p.c. określając, kiedy sąd postanowi przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej normuje jedynie wydawanie rozstrzygnięć pozytywnych. Tylko też do takich rozstrzygnięć może odnieść się postanowienie dodane nowelą z dnia 18 kwietnia 1985 r. – po średniku – „postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym”. Gdyby bowiem chodziło o wprowadzenie możliwości wydawania na posiedzeniu niejawnym zarówno rozstrzygnięć pozytywnych jak i negatywnych, czyli możliwość orzekania nie o przywróceniu terminu, lecz w przedmiocie przywrócenia terminu, to uczyniono by to bądź przez odpowiednią zmianę art. 171 k.p.c. przewidującego wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień o odrzuceniu wniosków o przywrócenie terminów spóźnionych lub z ustawy niedopuszczalnych, bądź też przez dodanie w art. 168 k.p.c. paragrafu trzeciego w brzmieniu, iż postanowienie w przedmiocie przywrócenia terminu może być wydane na posiedzeniu niejawnym, lub też że wniosek o przywrócenie terminu może być rozpoznany na posiedzeniu niejawnym.

Uregulowane w rozdziale 3, działu V, tytułu VII kodeksu postępowania cywilnego postępowanie upominawcze jest należącym do drogi procesu postępowaniem odrębnym, do którego w pierwszej kolejności stosuje się przepisy właściwe dla tego postępowania. W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym przepisy ogólne kodeksu postępowania cywilnego o procesie stosuje się w zakresie, inaczej nie unormowanym w przepisach właściwych dla tego postępowania.

Art. 168 § 1 należy do przepisów ogólnych kodeksu postępowania cywilnego, a objęty jego treścią przedmiot unormowania nie został uregulowany w przepisach dotyczących postępowania upominawczego.

Podstaw do odstąpienia w postępowaniu upominawczym od ogólnej zasady wydawania postanowień o oddaleniu wniosku o przywróceniu terminu po przeprowadzeniu rozprawy nie dostarcza treść art. 4971 § 2.

W literaturze wskazuje się, że postępowanie upominawcze stanowi wstępną fazę rozpoznania sporu. Wydane w tym postępowaniu orzeczenie ma charakter tymczasowy i warunkowy, gdyż byt nakazu zapłaty zależy od zachowania pozwanego, który przez wniesienie sprzeciwu może pozbawić go mocy. Wyróżnia się dwie jego fazy, z których pierwsza kończy się wraz z wydaniem nakazu zapłaty realizującym cel tego postępowania, druga zaś rozpoczyna się wraz ze skutecznym wniesieniem sprzeciwu, co skutkuje rozpoznaniem sprawy na zasadach ogólnych.

Pojęcie „sprawa” jest używane w kodeksie postępowania cywilnego w różnych znaczeniach, raz dla oznaczenia tego co jest załatwiane w postępowaniu cywilnym (tak m. innymi art. 1, 13 , 45, 232, 3981, 4791 , 476), albo też w innych przypadkach w znaczeniu samego postępowania (tak m. innymi art. 5, 15 § 1, 48 § 1, 445 § 1 – 3, 479). W art. 4971 § 2 k.p.c. pojęcie to użyte zostało w pierwszym znaczeniu wiążącym je z wydaniem nakazu zapłaty. Rozpoznanie sprawy, na gruncie tego przepisu, ogranicza się więc do wydania – na posiedzeniu niejawnym – nakazu zapłaty i czynności bezpośrednio z nim związanych. Taki jest też – zgodnie z art. 201 § 1 k.p.c. – cel posiedzenie niejawnego, na którym rozpoznawana jest sprawa w postępowaniu upominawczym.

Nie mogą uzasadniać wykładni prowadzącej do rezultatów oczywiście sprzecznych z wyraźnym brzmieniem art. 168 § 1 k.p.c. argumenty wykładni funkcjonalnej odwołującej się do celu postępowania upominawczego, w postaci uproszczenia i przyśpieszenia postępowania, skonfrontowane z ogólnym celem postępowania sądowego, nakierowanego na rozstrzygnięcie istniejącego między stronami sporu, któremu zawsze służy przywrócenie terminu, a także z celem samej instytucji przywrócenia terminu, mającej zapewnić stronie możliwość uniknięcia niekorzystnych dla niej skutków procesowych niedopełnienia czynności procesowej w sytuacji, gdy z przyczyn przez siebie niezawinionych nie była w stanie im zapobiec. Kierując się nimi sąd, przed wydaniem postanowienia o oddaleniu wniosku powinien umożliwić stronie wypowiedzenie się na rozprawie co do przyczyn niezachowania terminu.
Z przedstawionych powodów orzeczono jak w uchwale.

Uchwała z dnia 16 stycznia 2009 r. (sygn. akt III CZP 132/08).

Źródło: www.sn.pl

Skomentuj ten artykuł na forum