Wiadomości

Narażenie na niebezpieczeństwo - przestępstwo z art. 160 kk

Opublikowany: lut 24, 05:44

§ 1. „Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
§ 2. „Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
§ 3. „Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”
§ 4. „Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.”
§ 5. „Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.”

Sprawcą czynu określonego w art. 160 § 1 kk. może być każdy, z wyjątkiem osób, na których ciąży szczególny obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, wówczas automatycznie przechodzimy do § 2 tego artykułu. Zasada subsydiarności wchodzi w tym przypadku w grę. § 1 i 3 art. 160 kk. – co rodzi pewne trudności w praktyce – nie określają sposobu działania sprawcy. Tu tylko jest rzucone hasło „kto naraża …” dlatego też te sytuacje życiowe mogą być bardzo różne, niekiedy stwarzające liczne problemy. Przyjmuje się, że z art. 160 § 1 kk. może odpowiadać osoba, która dopuściła się czynu przez działanie. Taki wniosek należy wysnuć poprzez interpretację art. 160 § 2 kk., gdzie mamy wskazany obowiązek ciążący na sprawcy – i tu może czyn zostać popełniony także przez zaniechanie. Zatem skoro ustawodawca wskazuje w § 2 tego przepisu, że czyn może być popełniony przez zaniechanie, to z tego wynika, iż w interpretacji art. 160 kk. czyn z § 1 może być popełniony tylko przez działanie. Natomiast czyny z § 2 i § 3 mogą być popełnione także przez zaniechanie. Określenie „człowiek” w rozumieniu tego artykułu interpretować należy jako byt od rozpoczęcia porodu, nie wcześniej (nie wchodzi tu zatem w grę okres prenatalny).

Przepis art. 160 kk. należy odróżnić od art. 165 kk., gdzie również jest sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia, ale wielu osób – i tu jest zasadnicza różnica między tymi przepisami. Chodzi tu bowiem o narażenie człowieka, a w art. 165 kk. narażenie wielu ludzi. Podobnie należy odróżnić także art. 160 kk. od art. 173 kk. i art. 174 kk. Akcent w art. 160 kk. jest położony głównie na bezpośrednie niebezpieczeństwo, albowiem zwrot bezpośrednie charakteryzuje czyn z tego przepisu. Jeżeli z tą bezpośredniością nie będziemy mieć do czynienia to odpada nam kwalifikacja z art. 160 kk. (właśnie przez odwołanie się do art. 165 kk., gdzie owej bezpośredniości nie ma – ustawodawca zatem wyróżnił również taką sytuację, w której penalizuje sprowadzenie niebezpieczeństwa, ale bez tego elementu).

Bezpośredniość jest to sytuacja, w której sprawca wywołuje taki stan, że już bez jego dalszej aktywności, bez jego dalszego udziału-akcji, istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia niezwłocznie, w najbliższej chwili określonych skutków.

Jakie sytuacje życiowe podpadają pod ten artykuł ?

I tak na przykład:

• przechowywanie trucizny przez nieroztropną pielęgniarkę obok powszechnie używanych leków;
• pozostawienie studzienki odpływowej niezabezpieczonej;
• nie oznakowanie nagłego spadku ulicy spowodowanego niwelowaniem terenu;
• trzymanie dziecka poza barierką balkonu dla żartów;
• z praktyki: przerwanie przez koparkę przewodów wysokiego napięcia i ich nie zabezpieczenie;
• nie przyjęcie przez lekarza na izbę przyjęć osoby, u której na pierwszy rzut oka widać postępujące zmiany chorobowe, które wykazują konieczność leczenia.

Ten ostatni przykład jest o tyle ważny, iż powinien uświadomić jedną rzecz, a mianowicie że art. 160 kk. odnosi się nie tylko do sytuacji, w których ktoś wywołał stan niebezpieczeństwa, odnosi się także do tych przypadków, w których ktoś np. niebezpieczeństwo to zwielokrotnił, urealnił (np. ktoś był chory, lekarz tego nie wywołał, lecz lekarz tylko dodatkowo sprowadził na niego bezpośrednie niebezpieczeństwo nawet śmierci).

Jeżeli chodzi o § 1 i § 2 art. 160 kk. to tu w grę wchodzi umyślność (zamiar bezpośredni i ewentualny). Do nieumyślności z § 3 stosuje się zasady z art. 9 § 2 kk.

Może być kumulacja art. 160 kk. (choć występują tu w doktrynie spory) z art. 155 kk. i art. 156 § 2 kk. Natomiast nie zachodzi kumulacja art. 160 § 1-3 kk. z art. 157 kk. Nie przyjmuje się również kumulacji z art. 177 kk.

Art. 160 § 4 kk. – czynny żal. Tu jak zawsze przy czynnym żalu motywy działania są nieważne. Nie jest ważne czym kierował się sprawca uchylając grożące niebezpieczeństwo. Ważne aby zrobił to dobrowolnie. Może być tak, że sprawca nie odpowie z art. 160 kk., bo dobrowolnie uchylił niebezpieczeństwo, jednakże może odpowiedzieć za inny czyn zabroniony z innego artykułu, np. z art. 190 kk.

Art. 160 § 2 kk. – obowiązek opieki – przepis ten penalizuje przestępstwo sprowadzenia niebezpieczeństwa przez sprawcę, na którym ciąży obowiązek opieki (zwrot ten należy rozumieć odwołując się do interpretacji zwrotu „obowiązek troszczenia się”). Ten obowiązek może wynikać z różnych źródeł: z ustawy (z kro), z decyzji jakiegoś organu (najczęściej sądu przyznającego np. prawo do wychowania dziecka), ze stosunku pracy (nauczyciele, przedszkolanki), z okoliczności faktycznych (opiekunowie dzieci, nianie).

Pozostawienie kogoś bez opieki to już jest spowodowanie narażenia z tego przepisu.

Skomentuj ten artykuł na forum