Wiadomości

Zmiana z urzędu postanowienia komornika w sprawie opłaty egzekucyjnej

Opublikowany: wrz 4, 06:25

“Czy w trybie art. 759 § 2 k.p.c. dopuszczalna jest zmiana przez sąd prawomocnego postanowienia komornika sądowego w przedmiocie orzeczenia o kosztach postępowania egzekucyjnego w celu usunięcia spostrzeżonych uchybień ?”
podjął uchwałę:

Sąd może na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. z urzędu zmienić prawomocne postanowienie komornika, którym wadliwie ustalono wysokość opłaty egzekucyjnej.

Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim, w ramach wykonywanych funkcji nadzoru judykacyjnego nad działalnością komornika, postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2006 r. wydanym na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. zmienił prawomocne postanowienia komornika Rewiru III działającego przy tymże Sądzie w przedmiocie kosztów egzekucyjnych wydane w kilkudziesięciu sprawach, przez obniżenie ustalonych w nich opłat egzekucyjnych.

Rozpoznając zażalenie komornika na to rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim powziął wątpliwość prawną, czy ta ingerencja z urzędu Sądu Rejonowego w treść prawomocnego postanowienia komornika była dopuszczalna i przedstawił to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kwestia, czy sąd może z urzędu zmieniać lub uchylać prawomocne orzeczenia komornika, była sporna w przedwojennej doktrynie na tle przepisu art. 508 § 4 kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r., stanowiącego odpowiednik obecnie obowiązującego art. 759 § 2 k.p.c. W piśmiennictwie współczesnym, dotyczącym tego ostatniego przepisu, zdecydowanie przeważa stanowisko, które udziela na to pytanie odpowiedzi negatywnej. Sąd Najwyższy w niniejszej uchwale nie przesądza wszystkich kontrowersji łączących się z zakresem stosowania art. 759 § 2 k.p.c., ograniczając swoją wypowiedź, zgodnie z wiążącym go zakresem przedstawionego zagadnienia prawnego, do kwestii możliwości wzruszenia przez sąd ustalonych w prawomocnym postanowieniu komornika opłat egzekucyjnych.

Na wstępie wymaga przypomnienia, że podstawowym celem i funkcją nadzoru judykacyjnego sprawowanego przez sąd z urzędu na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. jest zapewnienie legalizmu w działaniach komornika, który, jako funkcjonariusz publiczny (por. art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, Dz. U. t. j. 2006 r., nr 167, poz. 1191), jest uprawniony do stosowania przewidzianych w ustawie środków przymusu w celu zapewnienia wykonania orzeczeń sądowych. Z rozpatrywanego punktu widzenia istotne są następujące kwestie: po pierwsze, że chodzi o prawomocne postanowienie komornika, które nie korzysta ze wszystkich atrybutów prawomocności, jakie przyznane zostały orzeczeniom sądu, po wtóre, że przedmiotem tego postanowienia jest ustalenie opłaty egzekucyjnej, czyli opłaty należnej samemu komornikowi za dokonanie określonych czynności egzekucyjnych, i wreszcie po trzecie, że formuła przepisu art. 759 § 2 k.p.c., uprawniająca sąd do wydawania z urzędu komornikowi zarządzeń zmierzających do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwania spostrzeżonych uchybień, jest na tyle pojemna i ogólna, że samo jej brzmienie nie wyłącza możliwości podjęcia przez sąd z urzędu ingerencji w treść prawomocnego postanowienia komornika ustalającego wysokość opłaty egzekucyjnej. Co więcej, należy przyjąć, że sprawowana przez sąd na podstawie tego przepisu kontrola legalności działania komornika jest w tym wypadku szczególnie uzasadniona. Wydane przez niego postanowienie o ustaleniu opłaty egzekucyjnej przesądza bowiem o wysokości należnego mu wynagrodzenia za dokonane czynności egzekucyjne. Jest to zatem, przewidziany w ustawie ze względów pragmatycznych, wyjątek od zasady niedopuszczalności orzekania w kwestii dotykającej własnego interesu. Już więc z tej przyczyny nie powinno się pozostawiać tego rozstrzygnięcia tylko kontroli samych stron postępowania egzekucyjnego w drodze uprawnienia do wniesienia przez nie skargi, ale należy objąć treść tego postanowienia nadzorem judykacyjnym, sprawowanym przez sąd z urzędu na podstawie art. 759 § 2 k.p.c.

Nie wolno bowiem tolerować sytuacji, w której komornik dokonuje błędnej wykładni przepisów o kosztach na swoją korzyść i ze szkoda dla stron, a następnie broni się przed poddaniem tej kwestii nadzorowi sądu zarzutem prawomocności swojego postanowienia. Akurat w tym przedmiocie należy więc bez wątpienia dać zdecydowany prymat zasadzie legalności działania komornika przed zasadą vigilantibus iura scripta sunt, powoływaną, jako istotny argument, przez przeciwników szerokiego rozumienia zakresu nadzoru judykacyjnego sądu sprawowanego nad komornikiem na podstawie art. 759 § 2 k.p.c.
Nietrafne są zresztą inne argumenty przytaczane za tym stanowiskiem. W szczególności nie przekonuje to, że strony postępowania mogą, korzystając z przyznanych im w ustawie instrumentów prawnych, same skutecznie zadbać o prawidłowy tok i legalność czynności komornika. Niniejsza sprawa jest dobrym przykładem na potwierdzenia tego, że zapatrywanie to ma charakter raczej teoretyczny i nie uwzględnia należycie realiów praktyki. Trudno jest też zgodzić się ze stwierdzeniem, że możliwość podważania przez sąd z urzędu prawomocnych orzeczeń komornika o kosztach godziłaby w porządek prawny, oparty na respektowaniu prawomocnych rozstrzygnięć.
Jak już o tym wspomniano, zasada związania prawomocnymi orzeczeniami dotyczy orzeczeń sądowych i nie można stosować jej mechanicznie do postanowień komornika. Zresztą, gdyby przyjąć, że sąd może ingerować z urzędu w treść orzeczenia komornika tylko do czasu jego uprawomocnienia się, to przepis art. 759 § 2 k.p.c. byłby w dużej mierze przepisem martwym i bezprzedmiotowym, gdyż na ogół sąd dowiaduje się o uchybieniu komornika już po upływie przewidzianego w art. 764 § 4 k.p.c. siedmiodniowego terminu do zakwestionowania wadliwej czynności skargą. Obecnie przeciwko takiemu ograniczeniu kompetencji sądu przemawia pośrednio treść art. 7673 k.p.c., dodanego przez art. 1 pkt 110 ustawy nowelizującej z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 172, poz. 1804). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli skargę wniesiono po terminie albo nie uzupełniono w terminie jej braków, sąd odrzuca ją, chyba że uzna, iż zachodzi podstawa do podjęcia czynności na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. Należy przyjąć, że przewidziana w tym uregulowaniu możliwość podjęcia przez sąd działań nadzorczych z urzędu, mimo odrzucenia skargi wniesionej przez stronę, odnosi się także do także sytuacji, w której czynność komornika uprawomocniła się z powodu nieskutecznej próby jej zaskarżenia. Stanowi to dodatkowy argument za udzieleniem odpowiedzi pozytywnej na przedstawione przez Sąd Okręgowy pytanie prawne.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2007 r. (sygn. akt III CZP 16/07).

Źródło: www.sn.pl

Skomentuj ten artykuł na forum