Wiadomości

Zasady udostępniania materiałów archiwalnych IPN

Opublikowany: lis 22, 08:24

1. Każdy ma prawo wystąpić z wnioskiem do IPN o udostępnienie do wglądu dotyczących go dokumentów. Wypełniony formularz wniosku należy złożyć osobiście w siedzibie oddziału IPN lub przesłać pocztą pod warunkiem potwierdzenia podpisu wnioskodawcy przez notariusza lub inną osobę uprawnioną do uwierzytelniania podpisów zgodnie z prawem państwa, w którym czynność ta została dokonana. Osoba mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą może złożyć wniosek osobiście w polskiej placówce konsularnej, przy czym podpis wnioskodawcy uwierzytelnia konsul. Po złożeniu wniosku wnioskodawca może ustanowić pełnomocnika do realizacji przysługujących mu praw wynikających z ustawy. Wniosek może też złożyć osoba najbliższa zmarłego (w rozumieniu Kodeksu karnego), przy czym należy we wniosku wskazać imię i nazwisko osoby zmarłej, której praw on dotyczy.

Instytut Pamięci Narodowej po ostatniej zmianie prawa udostępnia oryginały dokumentów bez anonimizacji. Kopie są udostępniane jedynie wówczas, gdy dokumenty są w złym stanie technicznym lub o dostęp do tych samych dokumentów ubiega się jednocześnie więcej niż jedna osoba albo gdy Instytut dysponuje jedynie kopiami tych dokumentów. Ponadto, współpracownikom, pracownikom i funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa państwa udostępniane są na podstawie decyzji administracyjnej wyłącznie kopie dokumentów.
O pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i określeniu terminu udostępnienia akt wnioskodawca zostaje poinformowany pisemnie. Udostępnienie dokumentów następuje w siedzibie oddziału właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, chyba że we wniosku wskazał on inny oddział.
Po zapoznaniu się z kopiami lub oryginałami dokumentów, wnioskodawca, ma prawo wystąpić do IPN o wydanie kopii dotyczących go dokumentów. Wydanie kopii dokumentów następuje w siedzibie oddziału właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, chyba, że we wniosku wskazał on inny oddział. Na żądanie wnioskodawcy Instytut uwierzytelnia wydawane kopie dokumentów. Wnioskodawca może także zażądać wydania znajdujących się w archiwum IPN przedmiotów, które w momencie utraty stanowiły jego własność lub były w jego posiadaniu i podania nazwisk i dalszych danych identyfikujących tożsamość pracowników i funkcjonariuszy oraz osób, które przekazywały o nim informacje organom bezpieczeństwa państwa. Wydanie noty o informatorach następuje w siedzibie oddziału właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, chyba że we wniosku wskazał on inny oddział.
Każdy ma prawo wystąpić do IPN z wnioskiem w sprawie załączenia do zbioru dotyczących go dokumentów własnych uzupełnień, sprostowań, uaktualnień, wyjaśnień, a także dokumentów lub ich kopii. Osoba, która uzyskała wgląd w dotyczące jej dokumenty i nie zachowały się w stosunku do niej dokumenty świadczące, że była współpracownikiem, pracownikiem lub funkcjonariuszem organów bezpieczeństwa państwa, może zastrzec, że dotyczące jej dane osobowe zebrane w sposób tajny w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych organów bezpieczeństwa państwa nie będą udostępniane na potrzeby badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego, przez określony czas, jednakże nie dłużej niż przez 50 lat od daty ich wytworzenia.

Ponadto wnioskodawca, który uzyskał wgląd w dokumenty i nie zachowały się w stosunku do niego dokumenty świadczące, że był współpracownikiem, pracownikiem lub funkcjonariuszem organów bezpieczeństwa państwa może zastrzec, że dotyczące go informacje ujawniające jego pochodzenie etniczne lub rasowe, przekonania religijne, przynależność wyznaniową oraz dane o stanie zdrowia i życiu seksualnym, a także ujawniające jego stan majątkowy, a w szczególności nieruchomości oraz rzeczy ruchome stanowiące dobra kultury w rozumieniu przepisów o ochronie dóbr kultury, nie będą udostępnione.

2. Wnioski o udostępnienie dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organu bezpieczeństwa państwa
Każdy ma prawo wystąpić do IPN z wnioskiem o udostępnienie do wglądu dokumentów osobowych dotyczących pracowników lub funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa. Pracownicy i funkcjonariusze organów bezpieczeństwa państwa mają prawo wystąpić z wnioskiem do IPN o wydanie kopii dotyczących ich dokumentów osobowych.

3. Wnioski o udostępnienie dokumentów na potrzeby badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego
Archiwum IPN udostępnia zgromadzone materiały archiwalne na potrzeby badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (FORMULARZ – Wniosek o wyrażenie zgody na udostępnienie i wykorzystanie dokumentów w celu prowadzenia badań naukowych, FORMULARZ – Wniosek o wyrażenie zgody na udostępnienie i wykorzystanie dokumentów w celu prowadzenia działalności dziennikarskiej). Wniosek powinien być skierowany do dyrektora oddziału IPN, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy. W przypadku osób zamieszkałych poza granicami kraju, wnioski kieruje się do dyrektora oddziału IPN właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu wnioskodawcy przed wyjazdem z kraju. Jeżeli wnioskodawca nigdy nie mieszkał w kraju, wówczas powinien zwrócić się z wnioskiem do dyrektora Oddziału IPN w Warszawie. Wniosek musi zawierać: imię i nazwisko albo nazwę oraz adres zamieszkania albo siedziby wnioskodawcy; rodzaj i numer dokumentu tożsamości osoby, której ma nastąpić udostępnienie; datę wydania dokumentu tożsamości osoby, której ma nastąpić udostępnienie oraz nazwę organu, który go wydał. We wniosku należy podać, w sposób możliwie jak najbardziej precyzyjny, dane ułatwiające odnalezienie dokumentów.

Ponadto, w przypadku prowadzenia badań naukowych osoby nie będące pracownikami naukowymi zobowiązane są dołączyć do wniosku oryginał pisemnej rekomendacji pracownika naukowego uprawnionego do prowadzenia badań naukowych w dyscyplinach nauk humanistycznych, społecznych, gospodarki lub prawa. Wnioski pracowników naukowych muszą być opatrzone pieczęcią instytucji naukowej lub urzędową pieczęcią imienną. Natomiast w przypadku dziennikarzy, zobowiązani są oni dołączyć do wniosku pisemne upoważnienie redakcji albo wydawcy. Zgodę na udostępnienie dokumentów wydaje dyrektor oddziału IPN właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy. Po wyrażeniu zgody, materiały archiwalne są udostępniane w czytelniach jednostek organizacyjnych IPN.
W przypadku wniosków o udostępnienie dokumentów w celu prowadzenia badań naukowych lub publikacji materiału prasowego, gdy sygnatury wnioskowanych dokumentów są znane i nie wymagają dodatkowych kwerend, są one udostępniane w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Wyjątek stanowią sytuacje w których wnioskowane dokumenty znajdują się w opracowaniu technicznym, konserwatorskim lub gdy są wypożyczone.

Ponadto wnioskodawca, któremu udostępniono dokumenty na potrzeby prowadzonych przez niego badań naukowych lub przygotowywanej publikacji prasowej może złożyć wniosek o udzielenie informacji ze zbiorów danych, rejestrów i kartotek, w tym danych dotyczących tajnych informatorów lub pomocników przy operacyjnym zdobywaniu informacji.
Instytut pobiera opłatę za sporządzenie i wydanie reprodukcji dokumentów dla celów badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego. Szczegółowe zasady pobierania opłat określi rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów.
W myśl art. 36 ust. 5 ustawy o IPN odpowiedzialność prawną za sposób wykorzystania dokumentów udostępnionych w trybie art. 36 ustawy ponoszą podmioty, którym je udostępniono.

4. Wnioski o udostępnienie dokumentów w celu wykonywania zadań ustawowych

W znowelizowanej ustawie o IPN doprecyzowano tryb udostępniania dokumentów zgromadzonych w Instytucie Pamięci, w celu wykonywania zadań ustawowych. Wnioskodawcy zobowiązani są złożyć wniosek zawierający te same informacje, które są wymagane w przypadku wniosków naukowo – badawczych oraz dziennikarskich. Dodatkowo muszą wskazać podstawę prawną dotyczącą wykonywania zadań ustawowych. Wnioski te należy kierować do dyrektora oddziału IPN, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy. W tym trybie archiwum IPN np. udostępnia dokumenty oraz udziela informacji m.in. Urzędowi ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Policji, sądom powszechnym i wojskowym oraz prokuratorom, urzędom administracji państwowej itp. Zgodę na udostępnienie dokumentów wydaje dyrektor oddziału Instytutu Pamięci Narodowej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy. Po wyrażeniu zgody, materiały archiwalne są udostępniane w czytelniach jednostek organizacyjnych Instytutu Pamięci. Podobnie jak w przypadku wniosków naukowo – badawczych i dziennikarskich, w przypadku gdy sygnatury dokumentów są znane i nie wymagają dodatkowych kwerend wówczas akta winny być udostępnione w terminie 7 dni od daty złożenia wniosku.
W myśl art. 36 ust. 5 ustawy o IPN odpowiedzialność prawną za sposób wykorzystania dokumentów udostępnionych w trybie art. 36 ustawy ponoszą podmioty, którym je udostępniono.

5. Wnioski o udostępnienie do wglądu kopii akt spraw lustracyjnych

Zgodnie z ustawą z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów każdy ma prawo wystąpić z wnioskiem do IPN o udostępnienie do wglądu kopii akt sprawy lustracyjnej zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu(FORMULARZ). Wniosek ten powinien zawierać: oznaczenie organu, do którego wniosek jest skierowany; oznaczenie wnioskodawcy poprzez podanie: imienia, nazwiska, adresu zamieszkania, imion rodziców, daty i miejsca urodzenia oraz numeru PESEL (dotyczy wyłącznie obywateli Polski); informacje umożliwiające identyfikację akt sprawy lustracyjnej, w tym dane dotyczące osoby lustrowanej, a także podpis wnioskodawcy. Wniosek ten należy złożyć w siedzibie Instytutu Pamięci, jego oddziałach lub delegaturach albo za pośrednictwem poczty.

6. Wnioski o udostępnienie informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa dotyczących osób pełniących funkcje publiczne

Każdy ma prawo wglądu do dokumentów osób publicznych, wymienionych w ustawie z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów. Instytut Pamięci Narodowej został zobowiązany do publikowania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o zgromadzonych w swoim zasobie dokumentach, dotyczących osób publicznych. Powszechność dostępu do tych danych jest zagwarantowana poprzez ich publikację w Internecie. Niezależnie od elektronicznej formy dostępu do informacji o dokumentach dotyczących osób publicznych, każdy może się z nimi zapoznać w siedzibie jednego z jedenastu oddziałów Instytutu, po złożeniu stosownego wniosku (FORMULARZ). Wniosek powinien zawierać: oznaczenie organu, do którego wniosek jest skierowany; oznaczenie wnioskodawcy poprzez podanie: imienia, nazwiska, adresu zamieszkania, imion rodziców, daty i miejsca urodzenia oraz numeru PESEL (dotyczy wyłącznie obywateli Polski); informacje umożliwiające identyfikację osoby pełniącej funkcję publiczną, której mają dotyczyć dokumenty; w szczególności: imię i nazwisko tej osoby, a także funkcję publiczną pełnioną przez daną osobę jak podpis wnioskodawcy. Wypełniony formularz wniosku, skierowany do dyrektora oddziału IPN, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której dotyczą informacje, należy złożyć osobiście w siedzibie oddziału IPN lub przesłać pocztą pod warunkiem potwierdzenia podpisu wnioskodawcy przez notariusza lub inną osobę uprawnioną do uwierzytelniania podpisów zgodnie z prawem państwa, w którym czynność ta została dokonana.

7. Wnioski o wydanie zaświadczenia stwierdzającego, czy dane osobowe wnioskodawcy są tożsame z danymi osobowymi, które znajdują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5 ustawy o IPN, oraz innych osób, udostępnionym w Instytucie Pamięci od dnia 26 listopada 2004 r.

Każdy może zwrócić się do IPN z wnioskiem o wydanie zaświadczenia informującego, czy dane osobowe wnioskodawcy są tożsame z danymi osobowymi, które znajdują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5, oraz innych osób, udostępnionym w IPN od dnia 26 listopada 2004 r. (FORMULARZ).

Wnioskodawca występuje do Instytutu Pamięci Narodowej z podaniem zawierającym dokładne dane osobowe. Po sprawdzeniu danych osobowych Prezes IPN w terminie 14 dni wydaje zaświadczenie stwierdzające zgodność bądź brak zgodności danych osobowych wnioskodawcy z danymi znajdującymi się w wyżej wymienionym katalogu. Na pisemne żądanie wnioskodawcy treść zaświadczenia jest publikowana w Biuletynie Informacji Publicznej IPN.

8. Inne kategorie wniosków

Archiwum IPN realizuje ponadto następujące wnioski kierowane do Prezesa IPN:

a) w trybie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371) na pisemny wniosek osoby zainteresowanej Prezes IPN potwierdza w formie decyzji administracyjnej następujące okoliczności: – fakt osadzenia w latach 1944-1956 bez wyroku w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia na terytorium Polski za działalność polityczną bądź religijną, związaną z walką o suwerenność i niepodległość, – fakt odebrania dziecka rodzicom w celu poddania go eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia.
b) w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353), na pisemny wniosek osoby zainteresowanej Prezes IPN potwierdza okresy osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski bez wyroku po dniu 31 grudnia 1956 r. za działalność polityczną.

Źródło: www.ipn.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum