Wiadomości

Umorzenie należności z tytułu składek ZUS

Opublikowany: sty 7, 08:07

Na czym polega umorzenie należności z tytułu składek?

Umorzenie jest wyrazem definitywnej rezygnacji z możliwości wyegzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek od podmiotów zobowiązanych do ich uregulowania. Należy zaznaczyć, że z uwagi na publicznoprawny charakter należności z tytułu składek umorzenie jest rozwiązaniem o charakterze wyjątkowym, bowiem terminowe opłacanie należnych składek jest obowiązkiem płatników.

Umorzenie należności z tytułu składek może nastąpić po spełnieniu przesłanek określonych w takich aktach prawnych, jak:

  • ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
  • rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne(Dz. U. z 2003 r. nr 141, poz. 1365),
  • ustawa z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2002 r. nr 241, poz. 2074 ze zm.).

Z uwagi na obowiązujące przepisy umorzenie może nastąpić w przypadku stwierdzenia całkowitej nieściągalności należności publicznych lub ze względu na ważny interes osoby zobowiązanej.

Stwierdzenie całkowitej nieściągalności należności publicznoprawnych

Całkowita nieściągalność należności zachodzi, gdy:

* dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku, lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie, * sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn, o których mowa w prawie upadłościowym ( art. 13 i art. 361 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze – Dz. U. z 2009 Nr 175 poz. 1361 ze zm.), * nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku: majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), * nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym, * wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, * naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję, * jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

Ważny interes osoby zobowiązanej

Przez ważny interes osoby zobowiązanej do opłacenia składek należy rozumieć wystąpienie okoliczności, które uniemożliwiają spłatę zadłużenia, a w szczególności:

  • ubóstwo zobowiązanego, zagrażające jego dalszej egzystencji wynikające z niezapewnienia minimum socjalnego oraz sytuacja, gdy po uiszczeniu należności z tytułu składek dłużnik nie będzie dysponował środkami finansowymi pozwalającymi na zapewnienie podstawowych potrzeb życiowych,
  • zdarzenia losowe i klęski żywiołowe,
  • choroba zobowiązanego lub członków jego najbliższej rodziny (np. małżonka, dzieci, rodziców), nad którymi zobowiązany do spłaty należności sprawuje bezpośrednią opiekę – uniemożliwiająca pozyskiwanie dochodów niezbędnych do podjęcia spłaty zadłużenia.

Rozstrzygnięcie, czy w konkretnej sprawie zachodzą okoliczności przemawiające za umorzeniem należności jest uzależnione od udowodnienia przez zobowiązanego, że ze względu na jego sytuację materialną i rodzinną uregulowanie zaległości spowodowałoby zbyt ciężkie skutki dla niego i jego rodziny.

Kto może ubiegać się o umorzenie należności z tytułu składek?

O umorzenie należności może ubiegać się każda osoba odpowiedzialna za zadłużenie z tytułu składek, która nie ma środków finansowych na jego spłatę. Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku o umorzenie są między innymi:

  • płatnicy składek oraz byli płatnicy składek (tj. osoby, które mają zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek w związku z prowadzoną w przeszłości działalnością gospodarczą),
  • osoby, na które – stosowną decyzją – przeniesiona została odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek (osoba trzecia i następca prawny),
  • małżonkowie odpowiadający – z majątku wspólnego – za zadłużenie z tytułu składek współmałżonka.

Należy mieć na uwadze, że o umorzenie na podstawie art. 17 ustawy z 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw mogą ubiegać się jedynie osoby fizyczne, w stosunku do których nie miały zastosowania przepisy ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 255, poz. 1287 ze zm.). Uprawnionymi zatem do złożenia wniosku o umorzenie w tym trybie są m.in.: dłużnicy, którzy w okresie obowiązywania ustawy restrukturyzacyjnej z racji zaprzestania prowadzenia działalności nie byli przedsiębiorcami, osoby trzecie, następcy prawni, dłużnicy rzeczowi.

Natomiast w sprawie o umorzenie z uwagi na ważny interes osoby zobowiązanej, o którym mowa w art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zakres podmiotowy został ograniczony wyłącznie do należności z tytułu składek ubezpieczonych będących jednocześnie płatnikami tych składek, tj. do osób opłacających składki na własne ubezpieczenia.

Uprawnienie do ubiegania się o umorzenie w trybie art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych posiadają:

  • osoby aktualnie prowadzące działalność (będące jednocześnie osobami ubezpieczonymi i płatnikami składek),
  • osoby, które już zaprzestały prowadzenia działalności, ale nadal ciąży na nich obowiązek uregulowania zaległych zobowiązań z tytułu jej prowadzenia,
  • następcy prawni lub osoby trzecie, którym Zakład wydał decyzję o zakresie odpowiedzialności za zobowiązania płatnika z tytułu składek.

Przepis art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pod względem podmiotowym nie dotyczy zatem płatników będących osobami prawnymi, a tym samym nie będzie miał zastosowania do osób trzecich, na które decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przeniesiona została odpowiedzialność za zobowiązana płatnika składek – m.in. spółki kapitałowej.

Co podlega umorzeniu?

Rodzaj oraz zakres należności z tytułu składek mogących podlegać umorzeniu uzależniony jest od podstawy prawnej mającej zastosowanie w danej sprawie. Generalnie umorzeniu mogą podlegać:

* za okres do 31 grudnia 1998 r.: o składki na ubezpieczenie społeczne, o składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, * za okres od 1 stycznia 1999 r.: o składki na ubezpieczenia społeczne – z wyłączeniem kwot finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek na własne ubezpieczenia (np. pracowników, zleceniobiorców), o składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o składki na Fundusz Emerytur Pomostowych,

wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi do dnia złożenia wniosku, ewentualnie wymierzoną dodatkową opłatą oraz kosztami upomnienia.
W przypadku płatników opłacających składkę wyłącznie na własne ubezpieczenia umorzeniem może zostać objęta pełna kwota należności z tytułu składek, w tym składki na ubezpieczenie zdrowotne.

O czym należy pamiętać?

Złożenie wniosku o umorzenie należności z tytułu składek nie gwarantuje, że należności te zostaną umorzone i nie stanowi ustawowej przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

W przypadku umorzenia należności osobie opłacającej składki na własne ubezpieczenie fakt ten może mieć wpływ na zakres oraz wysokość przyszłych świadczeń, jakie będą przysługiwać tej osobie z ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 Nr 153 poz. 1227), przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla płatników zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały uiszczone składki.

  • Umorzenie należności z tytułu składek powoduje umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w odniesieniu do przedmiotowych należności.
  • W sytuacji odmowy umorzenia dłużnik zobowiązany jest do uregulowania zadłużenia wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi do dnia zapłaty włącznie.
  • W sytuacji, gdy w wyniku prowadzonego postępowania Komisja Europejska stwierdzi, że umorzenie należności z tytułu składek skutkowało bezprawnym przyznaniem pomocy publicznej i wyda decyzję nakazującą jej zwrot, dłużnik zobowiązany jest do dokonania zwrotu pomocy publicznej wynikającej z decyzji umarzającej należności. W takiej sytuacji, pomoc podlega zwrotowi wraz z odsetkami za okres od dnia udzielenia pomocy do dnia jej faktycznego zwrotu. Konsekwencją decyzji Komisji Europejskiej nakazującej zwrot pomocy jest również to, że do czasu wykonania przez beneficjenta pomocy obowiązku jej zwrotu, żadna nowa pomoc publiczna nie może zostać udzielona temu beneficjentowi.

Wymagane dokumenty

Podstawowym dokumentem niezbędnym do rozpatrzenia sprawy jest wniosek dłużnika. Wniosek taki musi być wyczerpująco umotywowany i wskazywać, że zastosowanie rozwiązania o charakterze wyjątkowym jest uzasadnione szczególnymi okolicznościami, z powodu których dłużnik nie jest w stanie uregulować należności z tytułu składek.

Do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające zasadność umorzenia i dokumenty obrazujące kondycję finansową oraz możliwości płatnicze. Rodzaj oraz zakres dokumentacji, na podstawie której dokonywana będzie analiza możliwości płatniczych osoby ubiegającej się o umorzenie należności, są dostosowywane do indywidualnej sytuacji wnioskodawcy oraz uzależnione od podstawy prawnej umorzenia, formy prawnej zobowiązanego, jak również od rodzaju prowadzonej ewidencji finansowej.

WYKAZ DOKUMENTÓW:

Dokumenty potwierdzające podstawę prawną i zakres prowadzonej działalności:

* Dokumenty określające status prawny, * Zezwolenie (koncesja) na działalność, * Zaświadczenie o nadaniu numeru REGON, * Wpis do ewidencji działalności gospodarczej, * Decyzja o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej, w przypadku zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej,

Dokumenty dotyczące potwierdzenia praw do reprezentowania podmiotu oraz zaciągania zobowiązań, ich wielkości i charakteru:

* Pełnomocnictwa do zaciągania zobowiązań w imieniu podmiotu, * Uchwała określająca górną granicę zobowiązań z tytułu zaciągniętych zobowiązań, bądź gwarancji lub oświadczenie o braku ograniczeń,

Udostępnione dokumenty dotyczące sytuacji ekonomiczno-finansowej wnioskodawcy:

* Bilans za ostatnie 3 lata obrotowe, * Opinia i raport biegłego z badania ostatniego bilansu, * Rachunek zysków i strat za ostatnie 3 lata obrotowe, * Rachunek przepływów środków pieniężnych za ostanie 3 lata obrotowe, * Oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie przewidywanych środków możliwych do uzyskania w wyniku kontaktów, umów itp., * Oświadczenie o terminowości uiszczania opłat przez nabywców, * Oświadczenie o szacunkowej wartości zobowiązań firmowych, * Oświadczenie dotyczące szacunkowej wartości majątku firmowego, * Uchwały zgromadzenia wspólników, * Książka przychodów i rozchodów, * Ewidencja sprzedaży, * Ewidencja zakupów i sprzedaży, * Spis z natury towarów, * Ewidencja środków trwałych, * Kserokopia zeznań podatkowych PIT za ostatnie 3 lata oraz PIT za bieżący rok, * Deklaracje podatkowe (ostateczne za ubiegły rok i zaliczkowe za bieżący), * Dowody wpłaty zryczałtowanego podatku (za ostatnie 3 miesiące), * Zaświadczenie z urzędu skarbowego o niezaleganiu lub zaleganiu z podatkami, * Oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie uzyskiwanych dochodów i ponoszonych kosztów, * Oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie posiadania zobowiązań względem innych wierzycieli z określeniem ich rodzaju, wysokości i terminów spłaty.

Dokumenty dotyczące stanu majątkowego:

* Akty notarialne, faktury, umowy kupna – sprzedaży, * Aktualny odpis z księgi wieczystej, * Decyzja o wieczystej dzierżawie gruntu, * Dowody rejestracyjne posiadanych pojazdów, * Polisy ubezpieczeniowe.

Dokumenty dotyczące pomocy publicznej:

* Otrzymane zaświadczenia o pomocy de minimis, * Informacja o pomocy publicznej innej niż de minimis przeznaczonej na restrukturyzację lub naprawę szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia, * Oświadczenie o niekorzystaniu z pomocy publicznej.

Inne dokumenty:

  • Aktualne dokumenty potwierdzające zadłużenie z tytułu innych zobowiązań, np. z tytułu czynszu, opłat za energię elektryczną, opłat za gaz, kredytu bankowego,
  • Harmonogramy spłaty kredytu bankowego bądź zadłużeń realizowanych wobec innych podmiotów, np. wobec urzędu skarbowego,
  • Wszelkie dokumenty dotyczące bieżących wydatków, np. wydatki na leki oraz leczenie,
  • Zaświadczenia o zarobkach osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe,
  • Wykaz czynnych rachunków bankowych,
  • Zaświadczenie z urzędu pracy o statusie osoby bezrobotnej,
  • Zaświadczenia o korzystaniu z różnych form pomocy społecznej.

WAŻNE

  • W przypadku stwierdzenia braków w dokumentacji dołączonej do wniosku o umorzenie na podstawie art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pracownik terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu, kieruje do dłużnika pismo z prośbą o jej uzupełnienia w terminie 14 dni z pouczeniem, że nie dostarczenie dokumentacji może mieć wpływ na podjęte w sprawie rozstrzygnięcie.
  • W przypadku niewskazania przez przedsiębiorcę we wniosku o umorzenie rodzaju pomocy o jaką się ubiega lub określenia pomocy jako de minimis, podczas gdy z analizy dokumentów wynika, że umorzenie spowoduje przekroczenie progów pomocy de minimis lub nie jest możliwe jej udzielenie, pracownik terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu kieruje do przedsiębiorcy pismo, wskazujące o jaki rodzaj pomocy publicznej może się ubiegać zobowiązując jednocześnie przedsiębiorcę do uzupełnienia wniosku na podstawie art. 64 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. O pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia dłużnik informowany jest przez terenową jednostkę organizacyjną w formie pisemnej.

Miejsce i sposób złożenia sprawy oraz odbioru odpowiedzi

Wniosek o umorzenie należności z tytułu składek można złożyć:

  • osobiście, w formie pisemnej, w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS właściwej dla siedziby lub miejsca zamieszkania dłużnika, bądź za pośrednictwem poczty, W tym celu można wykorzystać wniosek znajdujący się w zakładce “Pliki do pobrania/Formularze ZUS”. Wniosek można wypełnić oraz wydrukować i po podpisaniu przesłać lub osobiście złożyć we właściwej terenowej jednostce Zakładu.
  • w formie elektronicznej, za pośrednictwem strony internetowej Elektroniczny Urząd Podawczy ZUS (EUP), na której dostępny jest do wypełnienia, podpisania bezpiecznym podpisem elektronicznym i wysłania do kancelarii właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych formularz wniosku o umorzenie należności z tytułu składek.

Po podjęciu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji dłużnik informowany jest o umorzeniu bądź odmowie umorzenia należności z tytułu składek w formie decyzji administracyjnej.

Terminy

Każdy wniosek, zgodnie z przepisami ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego, rozpatrywany jest bez zbędnej zwłoki. Natomiast załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.
Gdzie można znaleźć informacje związane ze sprawą lub pomoc merytoryczną
Pomocą w załatwieniu sprawy służy wykwalifikowana kadra pracownicza w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w której złożono wniosek o umorzenie należności z tytułu składek.
Ponadto w toku postępowania strona ma zapewnione prawo do czynnego uczestnictwa w prowadzonym postępowaniu wyjaśniającym, a przed wydaniem decyzji – wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Oznacza to, iż w każdym stadium postępowania strona może współdziałać z Zakładem poprzez przytoczenie okoliczności faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek.

Tryb odwoławczy

Jeśli dłużnik nie zgadza się z rozstrzygnięciem podjętym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w jego sprawie, może wystąpić z wnioskiem o ponowne jej rozpatrzenie w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji w sprawie rozstrzygającej kwestię umorzenia, wskazując argumenty, które nie zostały uwzględnione przy rozpatrywaniu wniosku oraz powołać nowe okoliczności w sprawie. W tym przypadku organem odwoławczym jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a środkiem odwoławczym – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy wnoszony przez stronę do Prezesa Zakładu. Należy mieć jednak na uwadze, że wniosek taki podlega rozpatrzeniu przez Dyrektora Oddziału, działającego z upoważnienia i w imieniu Prezesa Zakładu.
Na decyzję wydaną w związku z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy dłużnik może, zgodnie z art. 52 i 53 ustawy dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji, wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, na którego obszarze właściwości strona skarżąca zamieszkuje lub ma siedzibę za pośrednictwem Oddziału Zakładu.
W przypadku wpływu skargi dłużnika na decyzję wydaną w związku z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, terenowa jednostka organizacyjna Zakładu przekazuje skargę do sądu wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia, zgodnie z art. 54 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.)- art. 28 i 30.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. z 2003 r. nr 141, poz. 1365).

Ustawa z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (D. U. z 2002 r. nr 241, poz. 2074 ze zm.) – art. 17.

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.)

źródło: www.zus.pl

Skomentuj ten artykuł na forum

Szukaj w serwisie

Wzory pozwów, wniosków, umów i innych pism

Wiadomości i porady prawne

Konkordat między Rzeczpospolita Polską a Stolicą Apostolską

Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół katolicki są — każde w swej dziedzinie — niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego.

Czytaj dalej


Więcej

Porada prawna - Prenumerata RSS

Zaprenumeruj aktualności i porady

Archiwum wiadomości