Wiadomości

Uchylenie prawomocności wyroku wydanego w sprawie o rozwód

Opublikowany: lip 19, 08:19

27 stycznia i 11 maja 2011 r. o Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał skargę konstytucyjną Marii D. dotyczącą braku możliwości dochodzenia alimentów od byłego małżonka po zawarciu przez niego kolejnego związku małżeńskiego jest zgodny z konstytucją, sygn. SK 11/09.

Stan faktyczny i prawny:

Maria D. zawarła związek małżeński z Mateuszem D., przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego. Małżeństwo to zostało rozwiązane poprzez rozwód, bez orzekania o winie, wyrokiem zaocznym sądu okręgowego. Na skutek skargi Marii D. sąd wznowił postępowanie w sprawie, z uwagi na fakt, że wskutek podania przez Mateusza D. niewłaściwego adresu zamieszkania Marii D., skarżąca bez swojej winy została pozbawiona możliwości wzięcia udziału w sprawie rozwodowej. Skutkiem wznowienia postępowania sąd uchylił wyrok zaoczny w całości i rozwiązał małżeństwo przez rozwód z winy Mateusza D. W trakcie toczącego się wznowionego postępowania rozwodowego, a przed zapadnięciem wyroku Mateusz D. zawarł nowy związek małżeński. Na skutek wniesionej przez niego apelacji, sąd uchylił zaskarżony wyrok w całości i odrzucił skargę o wznowienie postępowania. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, iż zgodnie z art.400 k.p.c. skarga o wznowienie postępowania od wyroku orzekającego rozwiązanie przez rozwód małżeństwa jest niedopuszczalna, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu nowy związek małżeński. Ma to na celu zapobieżenie sytuacjom, w których wskutek uchylenia prawomocnego wyroku jedna osoba pozostawałaby w dwóch ważnych związkach małżeńskich.

Zdaniem skarżącej kwestionowana regulacja prowadzi do wprowadzenia do obrotu prawnego orzeczenia sprzecznego z zasadami wyrażonymi w konstytucji. Pozbawiona możliwości udziału w procesie strona, nie jest w stanie dochodzić swych praw w procesie rozwodowym, jeżeli drugi spośród małżonków zawarł nowy związek małżeński. Sytuacja taka ma miejsce nawet w przypadku gdy nowy związek małżeński został zawarty już po wznowieniu postępowania w sprawie rozwodowej.

Narusza to konstytucyjną zasadę ochrony rodziny. Ponadto jest sprzeczne z prawem do rzetelnej i sprawiedliwej procedury sądowej. Nie zapewnia również stronom postępowania równorzędnych instrumentów procesowych i możności przedstawiania przed sądem swoich racji.

W wyroku z 11 maja 2011 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 400 w związku z art. 410 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim zawarcie kolejnego małżeństwa przez jedną ze stron postępowania o wznowienie od wyroku orzekającego rozwód uniemożliwia prowadzenie tego postępowania, jest zgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 w związku z art. 18 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie jako niedopuszczalne.

Zdanie odrębne zgłosił sędzia TK Marek Kotlinowski.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że wskazany przez skarżącą wzorzec prawa do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 konstytucji) interpretowany w świetle konstytucyjnej zasady ochrony rodziny i małżeństwa (art. 18 konstytucji) jest adekwatny do oceny procedury wznowieniowej. Nie zgodził się jednak z argumentami skarżącej, że przepis ten narusza konstytucję, ponieważ pozbawia prawa do sądu te osoby, które kierują skargę o wznowienie postępowania rozwodowego od prawomocnego wyroku zaocznego powołując się na całkowitą niemożność wzięcia udziału – bez własnej winy – w dotychczasowym postępowaniu. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 400 k.p.c. jest zgodnym z konstytucją rozwiązaniem kompromisowym polegającym na ograniczeniu realizacji konstytucyjnego prawa do sądu ze względu na treść art. 18 konstytucji. Art. 400 k.p.c. Jest zatem konsekwencją rozwiązania kolizji norm prawnych gwarantujących prawo do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 konstytucji) i ochronę małżeństwa (art. 18 konstytucji). Sens tego przepisu polega na “zablokowaniu” możliwości sądowego uchylenia podstawowego rozstrzygnięcia prawomocnego wyroku rozwodowego o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód.

Domniemanie konstytucyjności art. 400 k.p.c. nie zostało także obalone przez twierdzenie skarżącej, iż zastosowanie tego przepisu trwale pozbawiło skarżącą możliwości dochodzenia alimentów od byłego małżonka, które jej przysługują na wypadek rozwodu. Sąd wznowieniowy istotnie odrzucił – na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. – skargę Marii D. o wznowienie postępowania jako niedopuszczalną (art. 400 k.p.c.), choć skarżąca nie domagała się uchylenia samego orzeczenia o rozwodzie, a jedynie zmiany orzeczenia o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego oraz uzupełnienia wyroku o zasądzenie alimentów od byłego małżonka. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że konieczność zastosowania art. 400 k.p.c. przez sąd wznowieniowy również do takiej skargi nie wynika z normatywnej treści tego przepisu, ale jest konsekwencją obowiązywania innych regulacji dotyczących m.in. zakresu kognicji sądu wznowieniowego. Sama treść art. 400 k.p.c. nie ogranicza dochodzenia innych praw i interesów majątkowych i niemajątkowych małżonków na wypadek rozwodu, blokuje jedynie żądanie przywrócenia małżeństwa. Zastosowanie art. 400 k.p.c. do skargi Marii D. o wznowienie postępowania wynikało z ukształtowania przez ustawodawcę przesłanek dochodzenia roszczeń alimentacyjnych w art. 60 § 1-2 k.r.o. i związania ich z odpowiednio ukształtowanym rozstrzygnięciem o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego w wyroku rozwodowym. Orzeczenie o winie jest immanentnie związane z oceną dopuszczalności orzeczenia rozwodu, czego konsekwencja jest obowiązywanie – w przypadku żądania zmiany lub uchylenia rozstrzygnięcia o winie – procesowej zasady tzw. integralności wyroku rozwodowego, nakazującej objęcie takiego żądania koniecznością zastosowania art. 400 k.p.c.

Źródło: www.trybunal.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum