Wiadomości

Przepisy antykorupcyjne w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych weszły w życie

Opublikowany: sty 8, 08:58

Z dniem 29 września 2007 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 166, poz. 1172), która wprowadziła w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej dalej „ustawą o świadczeniach”, regulacje ograniczające możliwości tworzenia mechanizmów kreowania popytu na leki refundowane przy braku uzasadnienia względami medycznymi. W związku z licznymi zapytaniami dotyczącymi treści art. 63a – 63c oraz art. 192b i 192c ustawy o świadczeniach, a w szczególności art. 63a ust. 1 i art. 63c ust. 1, Ministerstwo Zdrowia przedstawia poniższe wyjaśnienia. Jednocześnie Ministerstwo Zdrowia wskazuje, że ostateczna treść ww. przepisów jest wynikiem poprawek poselskich zgłoszonych do rządowego projektu ustawy. Celem przepisów jest przeciwdziałanie praktykom wypaczającym racjonalny obrót refundowanymi lekami lub wyrobami medycznymi. Omówione poniżej regulacje mają ograniczyć występowanie zjawisk patologicznych, których rezultatem jest to, iż Narodowy Fundusz Zdrowia, pokrywający koszt refundowanych leków i wyrobów medycznych, ponosi w konsekwencji wydatki nieuzasadnione rzeczywistymi potrzebami zdrowotnymi. Każdorazowa ocena naruszenia art. 63a – 63c i art. 192b i 192c ustawy o świadczeniach będzie należeć do właściwych organów wymiaru sprawiedliwości.

Zgodnie z art. 63a ust. 1 ustawy o świadczeniach, osoby prowadzące obrót lekami lub wyrobami medycznymi oraz osoby świadczące usługi farmaceutyczne nie mogą żądać lub przyjmować nieuzasadnionej korzyści majątkowej dla siebie lub osoby trzeciej, w zamian za wykonanie lub powstrzymanie się od wykonania obowiązku służbowego, jeżeli jej uzyskanie jest uzależnione bezpośrednio lub pośrednio od poziomu obrotu lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych lub od takich działań tych osób, które prowadzą do zwiększenia poziomu sprzedaży leków i wyrobów medycznych podlegających refundacji ze środków publicznych. Brzmienie art. 86 ustawy – Prawo farmaceutyczne oraz fakt, że art. 63a ust. 1 odnosi się do „obowiązku służbowego” wskazuje, że omawiany art. 63a ust. 1 jest adresowany do osób fizycznych. Wprawdzie ustawa o świadczeniach nie definiuje pojęcia „obowiązku służbowego”, niemniej aby wypełnić normę prawną określoną w tym przepisie należy mieć przypisane określone obowiązki służbowe. Obowiązki te muszą być zidentyfikowane, dopiero bowiem ich identyfikacja pozwoli na stwierdzenie czy wypełniono dyspozycję art. 63a ust. 1 polegającą na powstrzymaniu się lub wykonaniu tychże obowiązków.

Zakaz określony w art. 63a ust. 1 ustawy o świadczeniach dotyczy sytuacji, w których nieuzasadnioną korzyść majątkową uzyskała (lub żądała jej) osoba fizyczna dla siebie osobiście lub dla kogoś innego: innej osoby fizycznej lub prawnej. Korzyść majątkową w przypadku osoby prawnej może polegać np.: na zwiększeniu aktywów lub zmniejszeniu pasywów przedsiębiorstwa. Fakt użycia przez ustawodawcę pojęcia „nieuzasadniona korzyść majątkowa” oznacza, że dyspozycja art. 63a nie obejmuje swoim zakresem korzyści niemajątkowych. Z uwagi na brak zdefiniowanego w ustawie oraz w innych przepisach rangi ustawowej pojęcia „nieuzasadnionej korzyści majątkowej”, ocena, czy zachodzą przesłanki odpowiedzialności karnej określone art. 192b ustawy o świadczeniach, jest pozostawiona do dyspozycji sądu. Inne przepisy ustawowe, np.: art. 115 § 4 kodeksu karnego, posługują się jedynie terminem „korzyść majątkowa”. W związku z koniecznością precyzyjnego określenia zakresu penalizacji w przypadku przepisów karnych, przy wykładni pojęcia „nieuzasadniona korzyść majątkowa” należałoby więc precyzyjnie określić cel, jaki mają realizować wprowadzone przepisy antykorupcyjne. Ocena legalności zachowań adresatów norm art. 63a i art. 192b ustawy o świadczeniach, będzie zależeć od tego czy uzyskana korzyść majątkowa spowodowała takie zachowanie adresatów tych norm (lub też brak konkretnego zachowania – powstrzymanie się od wykonania obowiązku służbowego), którego skutkiem jest wpływ na sprzedaż refundowanych leków i wyrobów medycznych polegający na nieuzasadnionym wzroście poziomu sprzedaży tych leków i wyrobów (art. 192b ustawy o świadczeniach). A zatem decydującym dla uznania czy dana korzyść majątkowa jest korzyścią nieuzasadnioną, a tym samym dla wypełnienia dyspozycji art. 63a ust. 1, jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek:

• Korzyść została uzyskana w zamian za wykonanie lub niewykonanie określonego obowiązku służbowego.
• Uzyskanie korzyści było uzależnione bezpośrednio lub pośrednio od poziomu obrotu lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych lub od takich działań, które prowadzą do zwiększenia poziomu sprzedaży leków i wyrobów medycznych podlegających refundacji ze środków publicznych.

W myśl art. 63c ustawy o świadczeniach, przedsiębiorca zajmujący się wytwarzaniem lub obrotem lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych nie może:

1) różnicować cen tych leków lub wyrobów medycznych w umowach z hurtowniami farmaceutycznymi, w tym także stosować uciążliwych lub niejednolitych warunków tych umów,
2) uzależniać zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez hurtownię farmaceutyczną innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy.

Wykładnia przepisu art. 63c ust. 1, wskazuje, że przepis ten ma zastosowanie do umów, w których jedną stroną jest hurtownia farmaceutyczna, a druga została określona przez ustawodawcę jako „przedsiębiorca zajmujący się wytwarzaniem lub obrotem lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych”. A zatem drugą stroną takiej umowy może być zarówno inna hurtownia farmaceutyczna, jak i wytwórca w rozumieniu art. 2 pkt 42 ustawy – Prawo farmaceutyczne, jak i apteka ogólnodostępna.

Zakaz różnicowania cen leków lub wyrobów medycznych oraz stosowania uciążliwych lub niejednolitych warunków ma charakter bezwzględny. A zatem oznacza, że przedsiębiorca zajmujący się wywarzaniem refundowanych leków lub wyrobów medycznych może stosować rabaty i inne zachęty handlowe wynikające z dobrej praktyki handlowej (rabaty zależne od terminu płatności, transakcje wiązane itd.), o ile stosuje je na takich samych zasadach do wszystkich swoich kontrahentów (wszystkich hurtowni farmaceutycznych). Jeżeli natomiast w jakikolwiek sposób różnicuje ceny tych leków i wyrobów medycznych w umowach, w których stroną jest hurtownia farmaceutyczna, w tym także stosuje uciążliwe lub niejednolite warunki tych umów lub uzależnia zawarcie umowy od przyjęcia lub spełnienia przez hurtownię farmaceutyczną innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, to będzie podlegać odpowiedzialności z art. 192c ust. 1 ustawy o świadczeniach. W tym miejscu należy podkreślić, że każde postanowienie umowy, różnicujące ceny lub warunki umów, jak również każda czynność prawna zmierzająca do wypełnienia dyspozycji art. 63c ust. 1 pkt 2, jest, zgodnie z treścią art. 63c ust. 2 ustawy o świadczeniach, w całości lub w odpowiedniej części nieważne.

Omawiane przepisy nie nakazują natomiast stosowania przez wszystkie apteki działające na terenie kraju jednolitych cen sprzedaży leków i wyrobów medycznych dla pacjentów. Zgodnie bowiem z art. 9 ustawy z dnia 5 lipca 2007 r. o cenach, ceny urzędowe jak też marże handlowe mają charakter cen i marż maksymalnych.

Źródło: www.mz.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum