Wiadomości

Projekty zmian w prawie karnym

Opublikowany: lut 23, 14:49

W pierwszej kolejności powołany przez Ministra Sprawiedliwości Zespół Ekspertów zajął się usprawnieniem postępowania przyspieszonego (tzw. sądów 24-godzinnych) i wyeliminowaniem oczywistych mankamentów dotychczasowej konstrukcji tego postępowania. W proponowanym przez zespół kształcie sądy 24-godzinne będą funkcjonowały nadal, jednakże zostanie zlikwidowany obligatoryjny obowiązek obrony oskarżonych o występek chuligański (spośród ogólnej kwoty 25 milionów złotych jakie pochłonęły w 2007 roku sądy 24-godzinne, 20 milionów złotych wydano na wynagrodzenia dla adwokatów z urzędu) oraz wprowadzona zostanie możliwość dobrowolnego poddania się przez oskarżonych karze. Dodatkowo Zespół zajmie się kwalifikacją czynu jako występku chuligańskiego, który miałby powodować skierowanie sprawy do postępowania przyspieszonego, bowiem dane zebrane w 2007 roku pokazały, że ponad 80% spraw rozpoznanych w tym trybie dotyczyło pijanych kierowców i rowerzystów.

Następne zmiany, dotyczące prawa karnego obejmą naprawienie wad i mankamentów Kodeksu karnego, tak jak chociażby zmianę art. 10 § 2 kk i objęcie katalogiem określonym w tym przepisie przestępstwa zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 4 kk), uznanie, że w warunkach określonych w art. 25 § 3 kk sprawca nie podlega karze w miejsce dotychczasowego odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary przy przekroczeniu granic obrony koniecznej, czy wreszcie rozwiązanie problemu art. 148 § 2 i 3 kk poprzez wprowadzenie możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary albo poprzez skreślenie typów kwalifikowanych z jednoczesnym podwyższeniem dolnej granicy ustawowego zagrożenia w art. 148 § 1 kk.

Ministerstwo Sprawiedliwości prowadzi także działania mające na celu zwiększenie udziału procentowego kary ograniczenia wolności w stosunku do innych kar, w szczególności by stała się ona realną alternatywą dla kary pozbawienia wolności. Działania te będą prowadziły gównie do:

• określenia możliwie najszerzej podmiotów, w których mogłaby być wykonywana przez skazanych nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne lub praca społecznie użyteczna,
• zredukowania do minimum administracyjnych czynności podmiotu zatrudniającego, związanych z organizacją i dokumentowaniem przebiegu wykonywania kary,
• zdjęcia z podmiotu zatrudniającego większości dotychczasowych kosztów zatrudnienia skazanych,
• zapewnienia, jak i pozyskiwania nowych miejsc pracy dla skazanych.

Niezbędnym jest również dostosowanie procedury karnej do wymogów konstytucyjnych – w tym zakresie zmiany wymaga art. 203 § 2 kpk w zakresie określenia maksymalnego czasu trwania obserwacji psychiatrycznej. Jest to konsekwencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2007 roku, sygn. akt SK 50/06 (Dz. U. Nr 128, poz. 903), który orzekł, że:

• art. 203 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim nie stwarza wystarczających gwarancji procesowych zapewniających sądową weryfikację zgłoszonej przez biegłych konieczności połączenia badania psychiatrycznego oskarżonego z obserwacją w zakładzie leczniczym, jest niezgodny z art. 41 ust. 1 w związku z art. 30, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
• art. 203 § 2 w zw. z art. 203 § 3 k.p.k. w zakresie, w jakim nie wskazuje maksymalnego czasu trwania obserwacji psychiatrycznej w zakładzie leczniczym jest niezgodny z art. 41 ust.1 w związku z art. 30, art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji. Wymienione przepisy tracą moc obowiązującą z upływem 15 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw tj. z dniem 18 października 2008 roku. Projekt nowelizacji art. 203 kpk przewiduje dodanie w art. 203 po § 2 § 2a wprowadzającego obowiązek udziału prokuratora oraz obrońcy w posiedzeniu w przedmiocie badania psychiatrycznego oskarżonego połączonego z obserwacją w zakładzie leczniczym. Określono również, że czas prowadzenia badania psychiatrycznego oskarżonego połączonego z obserwacją w zakładzie leczniczym nie może przekroczyć 12 tygodni. W czasie pracy nad nowelizacją uzyskano opinię Ministra Zdrowia o tym projekcie. Projektowana zmiana będzie włączona do planowanej na pierwsze półrocze 2008 r. szybkiej nowelizacji Kodeksu postępowania karnego.

W zakresie zadań Ministerstwa Sprawiedliwości odnośnie postępowania wykonawczego priorytetem jest poprawa trudnej sytuacji więziennictwa, w szczególności zaś ograniczenie utrzymującego się od września 2000 roku zjawiska przeludnienia jednostek penitencjarnych. Według stanu na dzień 30 listopada 2007 r. średnia pojemność zakładów karnych i aresztów śledczych w skali kraju wynosiła 74,9 tys. miejsc (według normy 3 m2 na jednego osadzonego). Natomiast średnia liczba osadzonych, według stanu na dzień 30 listopada 2007 roku wynosiła 89,5 tys. skazanych i tymczasowo aresztowanych. Przeludnienie jednostek penitencjarnych, w listopadzie 2007 r., w skali kraju, wyniosło 117,3%. Uznając działania zmierzające do ograniczenia zjawiska przeludnienia za pilne Ministerstwo Sprawiedliwości ma również na uwadze fakt, iż liczba osób prawomocnie skazanych na karę pozbawienia wolności (z wyłączeniem kar zastępczych), nieosadzonych w zakładach karnych, wyniosła w pierwszym półroczu 2007 r. – 60.945 osób (w tym orzeczenia dotyczące 42.513 skazanych oczekiwały w zakładach karnych na wykonanie, a 38.000 skazanych upłynął termin stawienia się do odbycia orzeczonej kary pozbawienia wolności). Działania resortu sprawiedliwości zmierzające do poprawy sytuacji więziennictwa koncentrują się na realizacji rządowego „Programu pozyskania 17.000 miejsc w jednostkach organizacyjnych więziennictwa w latach 2006-2009”, który zakłada powiększenie bazy zakwaterowania więzień o 17.086 miejsc, poprzez:

• budowę nowych pawilonów zakwaterowania na terenie jednostek penitencjarnych,
• adaptację budynków (gospodarczych oraz po przedsiębiorstwach i gospodarstwach) zlokalizowanych na terenie jednostek penitencjarnych, na pawilony zakwaterowania,
• budowę nowych jednostek penitencjarnych (aktualnie budowany jest Zakład Karny w Opolu Lubelskim),
• adaptację na jednostki penitencjarne nieruchomości przejętych przez więziennictwo od wojska i samorządów lokalnych,
• odtworzenie pawilonów penitencjarnych wyłączonych z pojemności jednostek ze względu na zły stan techniczny;

Ponadto, działania resortu sprawiedliwości mające doprowadzić od ograniczenia zjawiska przeludnienia jednostek penitencjarnych realizowane są przez wdrażenie w życie Ustawy dnia 7 września 2007 roku o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. Nr 191, poz. 1366), która najprawdopodobniej wejdzie w życie w dniu 1 lipca 2008 roku. Termin wejścia w życie wymienionej ustawy musi jednak ulec przesunięciu z uwagi na konieczność stworzenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) na system dozoru elektronicznego, ogłoszenia i przeprowadzenia nieograniczonego postępowania przetargowego i wyłonienia w jego następstwie podmiotu wykonującego zadania związane z dozorem elektronicznym skazanych, który musi mieć również czas na przygotowanie i uruchomienie systemu. Z tych względów określone w ustawie vacatio legis jest okresem zdecydowanie zbyt krótkim dla wykonania tych zadań. System dozoru elektronicznego ma być alternatywnym – w stosunku do izolacji więziennej – systemem wykonywania krótkoterminowych kar pozbawienia wolności, który pozwoli zmniejszyć populację osadzonych w zakładach karnych i zlikwidować szkodliwe zjawisko długotrwałego oczekiwania znacznej liczby skazanych na wprowadzenie do wykonania krótkoterminowej kary pozbawienia wolności. System ten jest przejawem stosowania wyważonej represji karnej wobec sprawców tzw. drobnych przestępstw, który z jednej strony jest humanitarną alternatywą dla kary pozbawienia wolności, gdyż nie pociąga za sobą negatywnych skutków związanych z izolacją więzienną, takich jak np. wzajemna demoralizacja skazanych, czy ich degradacja ekonomiczna i społeczna. Z drugiej zaś strony, SDE jest dla skazanego dolegliwym sposobem wykonania kary, przede wszystkim poprzez kontrolę jego przebywania w wyznaczonym miejscu i czasie. Zgodę na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego będzie mógł uzyskać skazany:

• na karę w wymiarze do 6 miesięcy pozbawienia wolności,
• na karę pozbawienia wolności do roku, jeżeli czas pozostały do jej odbycia nie przekracza 6 miesięcy,
• skazany, wobec którego orzeczono karę zastępczą pozbawienia wolności.

Z możliwości skorzystania z odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wyłączeni zostali skazani za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, którzy wcześniej byli już skazani na karę pozbawienia wolności (z wyjątkiem sytuacji, gdy wystąpią warunki do wydania wyroku łącznego).

Mając na uwadze fakt, iż podejmowane dotychczas przez Ministerstwo Sprawiedliwości działania zmierzające do poprawy skuteczności wykonywania orzeczeń sądowych okazywały się niewystarczające, gdyż kwestia realizacji orzeczeń częstokroć leży w kompetencji kilku resortów, Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów nr 98 z dnia 19 września 2007 r. powołany został Międzyresortowy Zespół do Spraw Poprawy Skuteczności Wykonania Orzeczeń Sądowych, w skład którego wchodzą przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Zdrowia – w randze sekretarza lub podsekretarza stanu. Zadaniem Zespołu jest opracowanie projektu działań międzyresortowych zmierzających do poprawy skuteczności wykonania orzeczeń sądowych, analiza ewentualnych potrzeb zmian legislacyjnych w tym zakresie oraz rozważenie możliwości powołania stałej jednostki koordynującej wykonywanie orzeczeń sądowych.

Źródlo: www.ms.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum