Wiadomości

Prawo restrukturyzacyjne – projekt ustawy wysłany do konsultacji i uzgodnień

Opublikowany: maj 10, 07:55

Dzisiaj (9 maja 2014 r.) do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych został skierowany projekt ustawy Prawo restrukturyzacyjne, przygotowywany przez Ministerstwo Sprawiedliwości w ścisłej współpracy z Ministerstwem Gospodarki.

Wprowadzenie nowoczesnych instytucji prawa restrukturyzacyjnego oraz zmian w prawie upadłościowym stanowią jedno z zadań, które w tzw. II exposé, do realizacji Ministrowi Sprawiedliwości zlecił Prezes Rady Ministrów. Projekt ściśle koresponduje z polityką gospodarczą realizowaną przez Ministerstwo Gospodarki, które od kilku lat zachęca przedsiębiorców do wykorzystywania instrumentów sanacyjnych gwarantowanych przez prawo. Jest to przede wszystkim realizacja tzw. „polityki nowej szansy” a więc zasada wprowadzania instytucji prawnych, mających za zadanie ochronę przedsiębiorczości, zakładów pracy, wierzycieli i pracowników w razie problemów finansowych firm.

14 maja 2012 r. Minister Sprawiedliwości powołał Zespół ekspertów złożony z sędziów, syndyków, profesjonalnych pełnomocników i ekonomistów w celu przygotowania kompleksowej oceny efektywności prawa upadłościowego w Polsce. 10 grudnia 2012 r. został zaprezentowany efekt prac Zespołu w postaci prawie 400-stronicowego raportu zawierającego diagnozę największych problemów polskiego prawa upadłościowego, a także zawierający szereg propozycji zmian (dokument dostępny jest pod adresem http://ms.gov.pl/pl/nowelizacja-prawa-upadlosciowego-i-naprawczego/). Na potrzebę zmian w prawie wskazuje także Bank Światowy oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy, które w swoich raportach podkreślają, że choć Polska w ostatnich latach w dziedzinie upadłości dokonała znacznego postępu (postępowania są szybsze i przynoszą większe efekty), to jednak konieczne jest wprowadzenie elastycznych procedur restrukturyzacyjnych, dążących do ochrony wartości przedsiębiorstwa w czasie kryzysu. Uwzględniając te doświadczenia i rekomendacje, Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z Ministerstwem Gospodarki przygotowało najpierw projekt założeń do projektu ustawy Prawo restrukturyzacyjne, który został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 11 lutego 2014 r. , a następnie – na jego podstawie – prezentowany dzisiaj projekt ustawy.

I. Diagnoza

Można wskazać kilka zasadniczych obszarów prawa upadłościowego, które wymagają zmian:

1. Statystyki sądowe wskazują, że w Polsce generalnie zwiększa się liczba wniosków o ogłoszenie upadłości, przy czym dominują postępowania obejmujące likwidację przedsiębiorstw a nie postępowania restrukturyzacyjne.

2. Znajomość instytucji Prawa upadłościowego i naprawczego wśród przedsiębiorców i konsumentów w Polsce jest niska. Do polskich sądów zbyt często trafiają wnioski spóźnione, kiedy sytuacja przedsiębiorcy nie pozwala na uratowanie firmy.

3. Przedsiębiorcy są jednak realnie zainteresowani restrukturyzacją i prawem upadłościowym. Obawiają się jednak, że obecnie funkcjonujące przepisy nie są dostatecznie dostosowane do podejmowania działań mających na celu sanację przedsiębiorstwa.

4. W społeczeństwie dominuje pogląd, że podmioty „niewypłacalne”, to te kierowane albo przez nieuczciwych przedsiębiorców albo indolentów gospodarczych. Tymczasem problemy finansowe spotykają wszystkich przedsiębiorców i wynikają z niezależnych od nich okoliczności.

5. Przedsiębiorcy uznają, że polskie przepisy są zbyt formalistyczne i wymuszają mnożenie niepotrzebnych dokumentów, nie wykorzystują w należyty sposób narzędzi internetowych.

II. Cel regulacji

Zapewnienie przedsiębiorcom i ich kontrahentom skutecznych instrumentów do restrukturyzacji przy jednoczesnej maksymalizacji ochrony praw wierzycieli,

Zapewnienie instytucjonalnej autonomii postępowań restrukturyzacyjnych w oderwaniu od stygmatyzujących postępowań upadłościowych,

Wprowadzenie zasady subsydiarności postępowania upadłościowego, jako ultima ratio wobec ekonomicznego fiaska restrukturyzacji,

Zwiększenie uprawnień aktywnych wierzycieli,

Maksymalizacja szybkości i efektywności restrukturyzacji i upadłości,

Odformalizowanie postępowań i szersze wykorzystanie w nich nowoczesnych narzędzi teleinformatycznych.

Realizacja polityki „nowej szansy” – zapewnienie możliwości „nowego startu” przedsiębiorcom, których fiasko przedsięwzięcia gospodarczego wynika z niekorzystnej zmiany warunków ekonomicznych.

Zwiększenie odpowiedzialności nierzetelnych dłużników i upadłych.

III. Sposób regulacji

Dla skutecznej realizacji postawionych celów konieczna jest kompleksowa reforma. Stąd zakłada się, że ustawa Prawo restrukturyzacyjne będzie jednocześnie nowelizowała w szerokim zakresie ustawę Prawo upadłościowe i naprawcze. Zapewnieni to instytucjonalną autonomię postępowań restrukturyzacyjnych w oderwaniu od stygmatyzujących postępowań upadłościowych.

IV. Wybrane instytucje

IV.1. Postępowania restrukturyzacyjne

Nowa ustawa Prawo restrukturyzacyjne wprowadzi cztery, zupełnie nowe procedury restrukturyzacji, oparte częściowo na sprawdzonych praktykach międzynarodowych, dostosowanych do warunków polskiej gospodarki. W czasie problemów finansowych przedsiębiorca musi mieć zapewniony szeroki dostęp do elastycznych procedur, które z jednej strony dadzą mu możliwość efektywnej restrukturyzacji, z drugiej strony zapewnią ochronę wierzycieli.

(1) Postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia układu

Postępowanie to, najbardziej odformalizowane, przewiduje samodzielne zbieranie przez dłużnika głosów wierzycieli – przeznaczone jest dla przedsiębiorców, którzy są wypłacalni, ale spodziewają się w niedługim czasie problemów finansowych. Wniosek o zatwierdzenie układu będzie składany do sądu dopiero wówczas, gdy dłużnik uzyska większość głosów wymaganą do przyjęcia układu. Rozwiązanie takie umożliwi dłużnikowi aktywne i elastyczne podejmowanie indywidualnych rozmów z wierzycielami i przedstawienie wyników tych rozmów sądowi. Dłużnik będzie miał obowiązek wyboru osoby posiadającej licencję doradcy restrukturyzacyjnego – tj. obecnie licencję syndyka, który jako profesjonalista ma zweryfikować propozycje układowe tak pod względem zgodności z prawem, jak i zgodności propozycji układowych z ustaleniami z wierzycielami.

(2) Przyspieszone postępowanie układowe

Podstawowa różnica pomiędzy tym postępowaniem, a postępowaniem w przedmiocie zatwierdzenia układu będzie polegać na tym, że do zawarcia układu dochodzić będzie nie w trybie samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika, ale na zwoływanym przez sąd zgromadzeniu wierzycieli oraz, że będzie możliwe zabezpieczenie majątku dłużnika poprzez zawieszenie egzekucji wierzytelności objętej układem, jeżeli egzekucja mogłaby utrudnić lub uniemożliwić zawarcie układu.

(3) Postępowanie układowe

Postępowanie będzie prowadzone na analogicznych zasadach jak obecne postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu – przeznaczone jest dla przedsiębiorców, którzy są na skraju wypłacalności lub są już niewypłacalni. Już we wniosku do sądu dłużnik będzie musiał przedstawić propozycje układowe. Co do zasady zarząd nadal będzie w ręku przedsiębiorcy, będzie jednak pod stałą kontrolą sądu i wierzycieli. Dłużnik będzie mógł uzyskać ochronę przed egzekucjami.

(4) Postępowanie sanacyjne

Postępowanie sanacyjne umożliwi zaawansowaną restrukturyzację zobowiązań, majątku i zatrudnienia. Jednocześnie dłużnik zostanie znacznie ograniczony w możliwości zarządzania swoim majątkiem i poddany restrykcyjnemu nadzorowi ze strony sędziego komisarza i wierzycieli. W szczególności, dłużnik zostanie pozbawiony zarządu swoim majątkiem (masą sanacyjną) na rzecz zarządcy ustanowionego przez sąd w postanowieniu o otwarciu postępowania sanacyjnego. Otwarcie postępowania sanacyjnego będzie skutkowało m.in.: zawieszeniem egzekucji prowadzonej z majątku wchodzącego do masy sanacyjnej i uchyleniem dokonanych zajęć, niedopuszczalnością skierowania egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy sanacyjnej. Postępowanie to przeznaczone jest dla przedsiębiorstw niewypłacalnych, które jednak opłaca się ratować.

IV.2. Usprawnienia w procedurze i zerwanie ze zbędnym formalizmem

Projekt zakłada odstąpienie od zbędnej procedury gromadzenia odpisów papierowych faktur w aktach sprawy, jeżeli wierzytelności są niesporne i znajdują się w księgach rachunkowych dłużnika. Nie będzie konieczne udowadnianie papierowym dokumentem każdej niespornej złotówki. W razie wierzytelności spornych wymagane będą poświadczone odpisy dokumentów, a jeśli zaistnieje wątpliwość, co do ich prawdziwości – oryginały.

Projekt zakłada również zmotywowanie syndyków do szybszego i efektywniejszego działania. Zamiast sztywno określonej górnej granicy wynagrodzenia odwołującej się w każdej sprawie do określonego procenta wartości masy upadłości lub wielokrotności przeciętnego wynagrodzenia, przewiduje się określanie tego wynagrodzenia przy zastosowaniu kombinacji kilku szczegółowych wskaźników precyzyjnie ograniczających jego wysokość w zależności np. od: wartości masy upadłości, liczby wierzycieli i stopnia ich zaspokojenia, czasu trwania postępowania, nakładu pracy syndyka czy stopnia komplikowania postępowania.

W dotychczasowych przepisach zostanie nadto wprowadzonych szereg drobniejszych zmian. Chodzi na przykład o przesądzenie o możliwości odstąpienia przez syndyka od niekorzystnych umów o zakazie konkurencji. Wprowadzona zostanie też zasada, że w stosunkach umownych nie można zastrzegać zmiany umów na wypadek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, co ma zapobiegać działaniom nieuczciwych dłużników i wierzycieli.

IV.3. Wzmocnienie pozycji aktywnych wierzycieli

Projekt zakłada wprowadzenie zasady, że do podjęcia decyzji przez wierzycieli konieczne jest uzyskanie większości głosujących wierzycieli, a nie jak dotąd wszystkich wierzycieli. Jednocześnie, to sąd będzie kontrolował czy decyzja w sposób oczywisty nie zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli mniejszościowych. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że brak jakiegokolwiek wpływu wierzycieli na decyzje sądu wynika z bierności wierzycieli. Taka reguła zaktywizuje wierzycieli do podejmowania decyzji i angażowania się w postępowania.

IV.4. Ochrona wierzycieli i pre-packi

Planuje się także wprowadzenie zmian, co do możliwości ubezskutecznienia przez syndyka umów zawieranych przez upadłego „na przedpolu” upadłości oraz rozszerzenie kręgu czynności prawnych nieważnych z mocy prawa, jeżeli zostały podjęte przez upadłego z pokrzywdzeniem wierzycieli „na przedpolu” upadłości. Doświadczenia kilku ostatnich lat stosowania ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze pokazują, że dłużnicy spodziewając się fiaska ekonomicznego czesto wyprowadzają majątek ze swoich firm na podmioty powiązane – inne spółki, albo do osób bliskich (przysłowiowego szwagra) – tzw. upadłości reżyserowane. Propozycje zawarte w projekcie mają zapobiegać takim nadużyciom.

Istotnym narzędziem prawnym, na potrzeby ochrony wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa, będą tzw. pre-packi. Rynkowa wartość spółki, co do której złożono wniosek o ogłoszenie upadłości, diametralnie spada, mimo że jej realna wartość pozostaje bez zmian. Chcąc dać możliwość sprzedaży takiego podmiotu bez efektu obniżenia wartości, utraty renomy firmy i „wystraszenia kontrahentów”, proponuje się wprowadzenie instytucji pre-packów.

Pre-pack (tzw. Pre-packed insolvency) zakłada, że dłużnik mając problemy finansowe, może sprzedać całą swoją firmę za cenę i na warunkach zatwierdzonych przez sąd, a wynikających z wyceny dokonanej przez biegłego. Po sprzedaży uzyskane środki są przekazywane między wierzycieli. Doświadczenia międzynarodowe wskazują, że taki sposób likwidacji, w wielu przypadkach prowadzi do większego zaspokojenia wierzycieli, poprzez redukcję kosztów postępowania oraz ochronę wartości przedsiębiorstwa przed „łatą” upadłości.

V.5. Zrównanie zaspokojenia wierzytelności prywatnoprawnych i publicznoprawnych

Projekt przewiduje odstąpienie od zasady, że wierzytelności publicznoprawne zaspakajane są w całości wcześniej niż wierzytelności prywatnoprawne. Zgodnie z projektem, należności organów państwowych takie jak podatki, za wyjątkiem części składek do ZUS, będą zaspokajane w tej samej kategorii co wierzytelności innych dłużników. Oznacza to zrównanie sytuacji państwa i innych wierzycieli w dochodzeniu należności od upadłego, a w konsekwencji zwiększenie zaspokojenia wierzytelności prywatnych w postępowaniu upadłościowym.

V.6. Informatyzacja postępowania – Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości

Informatyzacja postępowania zapewni usprawnienie komunikacji między uczestnikami i sądem. Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości oparty jest na sprawdzonej praktyce pionierskiego projektu wydziału upadłościowego Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy, który własnymi staraniami wprowadził internetową platformę komunikacji sądu upadłościowego z uczestnikami postępowania – http://www.upadlosci-warszawa.pl/. Na stronie internetowej będą publikowane istotne dla uczestników postępowania postanowienia i obwieszczenia związane z postępowaniami upadłościowymi. Można będzie łatwo uzyskać informację na temat zbywanych składników masy. Przez Internet będzie można nie tylko dowiedzieć się o stanie sprawy, ale docelowo przesyłać elektroniczne wnioski tak do sądu, jak i syndyka.

VI. Konsultacje społeczne i uzgodnienia międzyresortowe

Projekt tak ważnej dla przedsiębiorców i konsumentów regulacji wymaga szerokich konsultacji społecznych. Projekt został skierowany do szerokiego kręgu partnerów społecznych. Każdy będzie mógł też podzielić się swoimi opiniami i uwagami dzięki specjalistycznemu modułowi na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki http://konsultacje.gov.pl/.

Źródło: www.ms.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum