Wiadomości

Opłata stosunkowa przy częściowym zwolnieniu strony z opłaty od pisma

Opublikowany: wrz 11, 07:59

W razie częściowego zwolnienia strony od kosztów sądowych, polegającego na zwolnieniu od uiszczenia opłaty od pisma podlegającego opłacie, pobiera się od tego pisma opłatę podstawową (art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).

Sąd Okręgowy w Lublinie, rozpoznając sprawę na skutek apelacji wniesionej przez uczestników postępowania stwierdził, że skarżący uiścili opłatę podstawową po upływie wyznaczonego im terminu. Sąd Okręgowy uznał, że odrzucenie apelacji wskutek nieopłacenia jej w terminie mogłoby nastąpić, gdyby skarżących, którzy uzyskali zwolnienie częściowo od kosztów sądowych, polegające na zwolnieniu od opłaty od apelacji, obciążał obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej. Istnienie po stronie skarżących takiego obowiązku budzi poważne wątpliwości. Można bowiem – uwzględniając treść art. 101 ustawy o z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dalej jako „u.k.s.c.” (Dz. U. Nr 167, poz.1398) – bronić poglądu, że opłacie podstawowej podlegają tylko pisma wnoszone przez stronę, której sąd przyznał całkowite, a nie częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. W przypadku częściowego zwolnienia od kosztów sądowych strona uiszcza opłaty jedynie w tej części w jakiej nie została objęta zwolnieniem, nie uiszcza zaś opłaty podstawowej. Oznaczałoby to, że uczestnicy postępowania nie mieli obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej, a tym samym mimo niewykonania zarządzenia wzywającego do jej uiszczenia, apelacja powinna zostać rozpoznana.

Można też bronić stanowiska, że skoro w przypadku zwolnienia strony od kosztów sądowych w całości, a więc zwolnienia dalej idącego, ma ona obowiązek uiścić opłatę podstawową, to tym bardziej obowiązek taki powinien istnieć w przypadku, gdy strona uzyskała jedynie częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. Przyjęcie stanowiska przeciwnego prowadziłoby do paradoksu polegającego na tym, że strona, która uzyskuje tylko częściowe zwolnienie od kosztów sądowych polegające na zwolnieniu od uiszczenia całej opłaty od pisma, będzie w lepszej sytuacji, niż strona, która uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych w całości, bowiem nie będzie musiała uiszczać nawet opłaty podstawowej od tego pisma. Za przyjęciem obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej także przez stronę częściowo zwolnioną od kosztów sądowych przemawia art. 14 ust. 3 u.k.s.c., zgodnie z którym, „opłata podstawowa wynosi 30 zł i stanowi minimalną opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie, chyba że ustawa stanowi inaczej”. W każdej zatem sytuacji, a więc także w razie uzyskania częściowego zwolnienia od kosztów sądowych, strona obowiązania jest uiścić od podlegającego opłacie pisma co najmniej opłatę podstawową.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przy rozstrzyganiu przedstawionego zagadnienia prawnego nie można pominąć uregulowania przyjętego w art. 14 ust. 4 u.k.s.c., zgodnie z którym pobranie od pisma opłaty podstawowej wyłącza pobranie innej opłaty. Niedopuszczalne jest zatem pobranie opłaty podstawowej i części opłaty, od której strona nie została zwolniona. Nie budzi żadnych wątpliwości, że obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej istnieje w przypadku całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych (art. 100 ust. 2 u.k.s.c.).

W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy obowiązek taki powstaje w przypadku częściowego zwolnienia od kosztów sądowych, należy zbadać jaki jest rodzaj i zakres tego zwolnienia.
W przypadku zwolnienia polegającego na całkowitym zwolnieniu od uiszczenia opłaty, powstaje obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej. Za takim rozwiązaniem przemawia zarówno wnioskowanie a fortiori, jak i treść przytoczonego art. 14 ust. 3 u.k.s.c. W przypadku natomiast zwolnienia częściowego polegającego na zwolnieniu od uiszczenia części opłaty, nie powstaje obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej, skoro – jak już zaznaczono – pobranie od pisma opłaty podstawowej wyłącza pobranie innej opłaty (art. 14 ust. 4 u.k.s.c.).

Pamiętać ponadto należy, że strona częściowo zwolniona od kosztów sądowych obowiązana jest uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej wysokości, jaka nie była objęta zwolnieniem (art. 101 ust. 3 u.k.s.c.). W przytoczonym przepisie zawarte jest zastrzeżenie, że art. 101 ust. 1 stosuje się odpowiednio. Brak w tym przepisie odesłania do odpowiedniego stosowania art. 100 ust. 2 u.k.s.c. sugerować mogłoby, że strona częściowo zwolniona od kosztów sądowych nie ma obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej. W istocie wniosek taki jest zasadny tylko wówczas, gdy zwolnienie częściowe obejmuje część opłaty należnej na przykład od apelacji. Wówczas strona zobowiązana jest do uiszczenia opłaty w części nie objętej zwolnieniem. W przypadku natomiast zwolnienia częściowego, polegającego na zwolnieniu od uiszczenia należnej (całej) opłaty, zastosowanie ma reguła ogólna wyrażona w art. 14 ust. 2 u.k.s.c., a więc nakazująca pobranie opłaty podstawowej. Z tych zatem względów tłumaczyć należy brak w art. 101 ust. 3 u.k.s.c. odesłania do odpowiedniego stosowania art. 100 ust. 2 u.k.s.c.

Przedstawione stanowisko jest usprawiedliwione także w świetle wykładni funkcjonalnej przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z art. 12 i 13 u.k.s.c. zarówno opłata stała jak i stosunkowa nie może być niższa niż 30 zł. Wysokość opłaty podstawowej również wynosi 30 zł (art. 14 ust. 3 u.k.s.c.). Częściowe zwolnienie od ponoszenia opłaty zarówno stałej, jak i stosunkowej nie może być zatem niższe niż 30 zł. Oznacza to, że ustawodawca stworzył mechanizm, który umożliwia pobranie opłaty w wysokości 30 zł zarówno wtedy, gdy strona zwolniona została od kosztów sądowych całkowicie, jak i w przypadku uzyskania częściowego zwolnienia, polegającego na całkowitym zwolnieniu od opłaty sądowej. Inaczej mówiąc celem regulacji przyjętych w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest obciążenie strony symboliczną opłatą w wysokości 30 zł, która jest albo opłatą podstawową – w przypadku całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych, albo opłatą stałą, stosunkową lub tymczasową – w przypadku zwolnienia częściowego, które nie polega na zwolnieniu od uiszczenia całej opłaty od pisma.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 r. (sygn. akt III CZP 154/06).

Źródło: www.sn.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum