Wiadomości

Opłata sądowa od pozwu w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki

Opublikowany: wrz 11, 08:59

Czy opłatę stałą w wysokości określonej w art. 29 pkt. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) pobiera się od pozwu w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki ?”

Do opłaty od pozwu w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki nie ma zastosowania art. 29 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).

Powód, w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwał pozwanej Spółki, uiścił opłatę podstawową od pozwu.
Zarządzeniem z dnia 7 września 2006 r. przewodniczący zwrócił pozew, jako nienależycie opłacony, uznając, że właściwą opłatą powinna być opłata stała w wysokości 2.000 zł., przewidziana w art. 29 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398, ze zm.) – dalej „uksc”, który to przepis znajduje tu zastosowanie w drodze analogii.

Rozpoznając zażalenie na to orzeczenie, Sąd Okręgowy powziął poważne wątpliwości, jaką opłatę należy stosować w sprawach o stwierdzenie nieważności uchwał organów spółki, które przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. Sąd Okręgowy opowiada się za rozwiązaniem, iż rodzaj i wysokość opłaty powinna zależeć od charakteru skarżonych uchwał: od żądania stwierdzenia nieważności uchwały o charakterze majątkowym powinno się uiszczać opłatę stosunkową – w zależności od wartości przedmiotu sporu, a od uchwały niemajątkowej opłatę stałą w wysokości 600zł., przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 6 uksc.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wątpliwość, która stanowi przedmiot rozpoznawanego zagadnienia prawnego bierze się stąd, że w art. 29 ust. 3 uksc, regulującym wysokość opłaty od pozwu o uchylenie uchwały organów spółki, nie wspomniano o opłacie od żądania stwierdzenia nieważności uchwał mimo, że takie roszczenie przewidziane jest wprost w art. 253 § 1 i w art. 426 § 1 k.s.h. W związku z tym należy rozważyć, które ze wspomnianych na wstępie trzech proponowanych rozwiązań tej kwestii zasługuje na aprobatę.

Nietrafny jest pogląd pełnomocnika strony powodowej, opowiadającego się za opłatą podstawową. Stosownie do art. 14 ust. 1 uksc opłatę tę pobiera się w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej. Według tego przepisu ma ona zatem w pewnym sensie charakter awaryjny, tzn. wchodzi w grę wtedy, kiedy ustawa przesądza, że pismo podlega opłacie, lecz nie wskazuje w jakiej wysokości. Należy jednak podkreślić, że ustawa nie przewiduje, poza przypadkiem uzyskania zwolnienia przez sąd od kosztów sadowych, w żadnej kategorii spraw pobierania od pozwu opłaty podstawowej. Wobec tego należy odrzucić taką możliwość również w sprawie niniejszej.

Pogląd, opowiadający się za tym, że opłata w niniejszej sprawie powinna wynosić 2.000 zł., wychodzi z założenia, iż w nowej ustawie o kosztach istnieje luka co do regulacji opłaty od pozwu w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki, którą trzeba uzupełnić przez odwołanie się do analogii z art. 29 pkt 3 uksc. Należy jednak pamiętać, że z zasady racjonalnego ustawodawcy wynika także domniemanie kompletności i spójności regulacji prawnej (por. przykładowo uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 1993 r., I PRN 58/93, OSNCP 1994, nr 2, poz. 45, czy uchwały z dnia 5 lutego 1987 r., III CZP 97/86, OSNCP 1988, nr 2 – 3, poz. 32), które dopuszcza korzystanie z analogii z właściwą powściągliwością i w wyjątkowych przypadkach. Chodzi o takie sytuacje, kiedy w żaden sposób, przy użyciu innych metod interpretacyjnych tekstu prawnego, nie da się wyprowadzić z niego normy prawnej „pasującej” do rozpoznawanego w sprawie stanu, a jednocześnie kiedy są w tym tekście regulacje dotyczące kwestii o bardzo bliskim podobieństwie do przedmiotu rozstrzygnięcia. Dopiero wówczas można mówić o istnieniu luki prawnej, którą da się ewentualnie usunąć w drodze analogii legis. Taka sytuacja nie zachodzi jednak w sprawie niniejszej. W art. 29 uksc ustawodawca wyraźnie uregulował opłatę od pozwu w wysokości 2.000 zł. tylko w trzech kategoriach spraw dotyczących spółek: rozwiązania spółki, wyłączenia z niej wspólnika oraz uchylenia uchwały organu spółki. Nie wymienił tu dalszych powództw, przewidzianych w kodeksie handlowym – o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki oraz o ustalenie nieistnienia takiej uchwały. Zgodnie ze wspomnianym założeniem, należy przyjąć, że jest to regulacja wyczerpująca, chyba że z przepisów tej ustawy nie da się wyprowadzić wniosków co do wysokości opłat od tych dwóch, pominiętych we wspomnianym przepisie, kategorii powództw. Należy przy tym podkreślić, że, z racji na materię sprawy, obowiązuje tu wzmożona ostrożność przy ewentualnym stosowaniu analogii, gdyż w grę wchodzą obciążenia fiskalne, które ze względów praworządnościowych powinny być sformułowane ze szczególną dbałością o precyzję.

Jednakże odwoływanie się do analogii w rozpoznawanym przypadku nie jest konieczne. Z przepisów ustawy da się bowiem wyprowadzić zasadę, według której powinno się pobierać opłatę od pozwu w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki. Należy bowiem odwołać się do stanowiska, wypracowanego w orzecznictwie na gruncie poprzedniej ustawy o kosztach, zgodnie z którym rodzaj opłaty w takiej sprawie zależy od charakteru kwestionowanej uchwały, a zatem od tego, czy dotyczy ona spraw majątkowych, czy niemajątkowych (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 3 października 2001 r., V CZ 150/02, OSNC 2002, nr 6, poz. 78, oraz niepublikowane – z dnia 9 stycznia 2003 r., I CK 339/02, z dnia 27 lutego 2003 r., IV CZ 5/03, z dnia 24 czerwca 2004 r., III CZ 41/04, z dnia 7 lipca 2005 r., V CZ 81/05, czy z dnia 10 sierpnia 2005 r., I CZ 55/05). Po ustaleniu, według tego kryterium, charakteru konkretnej uchwały, należeć się będzie albo opłata stosunkowa (od żądania stwierdzenia nieważności uchwały majątkowej), bądź stała (w przypadku uchwały niemajątkowej). Pozwala to na sformułowanie tezy, że do opłaty od pozwu w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały organu spółki nie ma zastosowania art. 29 pkt 3 uksc. Za trafnością tego stanowiska przemawia dodatkowo treść uchwalonej przez Sejm w dniu 14 grudnia 2006 r. ustawy nowelizującej m.in. art. 29 ustawy o kosztach sądowych przez dodanie punktu czwartego do tego przepisu o treści: „stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki”. W ten sposób ustawodawca dał wyraz temu, że w wersji dotychczasowej art. 29 pkt 3 uksc nie obejmował opłaty od o pozwu w tej kategorii spraw.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r. (sygn. akt III CZP 145/06)

Źródło: www.sn.pl

Skomentuj ten artykuł na forum