Wiadomości

Odpowiedzialność karna za wydawanie czasopisma drukowanego bez rejestracji jest niezgodna z konstytucją

Opublikowany: sty 12, 06:48

14 grudnia 2011r. o godz. 14.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Wojciecha S. dotyczącą zasad rejestracji czasopisma.

Stan faktyczny i prawny:

Wojciech S. został oskarżony o to, że wydawał bez wymaganej rejestracji czasopismo, w czasie, gdy drugą kadencję był radnym. Jako wydawcę pisma wskazywał w nagłówku “Radny Rady Miejskiej”. Skarżący zamieszczał w publikacji pytania czytelników, stawiane mu jako radnemu, oraz swoje odpowiedzi. Próbę rejestracji pisma podjął dopiero po złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przez niego przestępstwa. Sąd rejonowy uniewinnił oskarżonego. Uznał, że wprawdzie pismo było czasopismem w świetle prawa prasowego, ale skarżący pozostawał w usprawiedliwionym błędzie co do tego na podstawie opinii, których zasięgnął u dziennikarzy i prawników, a także porady Centrum Monitoringu Wolności Prasy oraz wyroków sądów. W wyniku apelacji wniesionej przez prokuratora sąd okręgowy uchylił wyrok sądu I instancji. Sąd rejonowy po ponownym rozpatrzeniu sprawy uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu i wymierzył grzywnę. Uznał, że przepisy są wystarczająco jasne, a oskarżony nie mógł w usprawiedliwiony sposób pomylić się co do bezprawności czynu. Następnie sąd okręgowy zmienił wyrok w ten sposób, że warunkowo umorzył postępowanie wobec skazanego na okres próby dwóch lat oraz orzekł świadczenie pieniężne. Wskutek prawomocnego wyroku sądu skarżący został pozbawiony mandatu radnego.

Zdaniem skarżącego kwestionowane przepisy godząc w zasadę mówiącą, że nie jest przestępstwem czyn, który nie był zabroniony w momencie jego popełniania, wobec wątpliwości dotyczących niejednorodnego i niezamkniętego charakteru publikacji oraz periodyczności jej wydawania są sprzeczne z konstytucją.

Kwestionowane przepisy naruszają konstytucyjną zasadę wolności poglądów, jak również art. 10 Konwencji oraz art. 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, ograniczając w sposób nieusprawiedliwiony i nieproporcjonalny wolność wyrażania poglądów i rozpowszechniania informacji, poprzez penalizację zaniechania rejestracji czasopisma.

Ponadto w ocenie skarżącego kwestionowane przepisy w zakresie, w jakim ustanawiają obowiązek rejestracji czasopisma, są niezgodne z konstytucją i powyższymi aktami prawa międzynarodowego poprzez niejednoznaczność przepisów zobowiązujących do rejestracji czasopisma oraz nieproporcjonalność ograniczenia zasady wolności prasy.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

1. Art. 45 w związku z art. 7 ust. 2 pkt 1 i pkt 3 oraz w związku z art. 20 ust. 1 zdanie pierwsze, w zakresie dotyczącym czasopism drukowanych, ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe w zakresie, w jakim wprowadza odpowiedzialność karną za wydawanie czasopisma drukowanego bez rejestracji:
a) jest niezgodny z art. 31 ust. 3 w związku z art. 54 ust. 1 konstytucji,
b) jest zgodny z art. 42 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji.

2. Art. 20 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 7 ust. 2 pkt 1 i pkt 3 ustawy powołanej w punkcie 1, w zakresie dotyczącym obowiązku rejestracji czasopisma drukowanego, jest zgodny z art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Trybunał podzielił pogląd skarżącego, że określona w art. 45 prawa prasowego sankcja karna jest środkiem nadmiernym, nieproporcjonalnym w stosunku do celu.

Trybunał orzekł o niezgodności wspomnianej normy prawnokarnej z powodu nieproporcjonalności sankcji za niedopełnienie obowiązku rejestracji czasopisma, określonej w art. 45 prawa prasowego. Trybunał uznał obowiązek rejestracji czasopisma za zgodny ze wskazanymi przez skarżącego wzorcami kontroli, zauważył jednak, że ustawodawca może obowiązek ten zabezpieczyć sankcją. W wypadku obowiązywania normy nakazującej rejestrację czasopisma, lecz pozbawionej sankcji, ochrona wartości, której służy obowiązek rejestracji – byłaby niedostateczna. Ustawodawca nie powinien jednak uciekać się do sankcji karnej, która nie jest w tej sytuacji konieczna.

Określona w art. 45 ustawy sankcja jest nieproporcjonalna w stosunku do celów założonych przez ustawodawcę.

Skarżący zakwestionował art. 45 w związku z art. 7 ust. 2 pkt 1 i pkt 3 oraz w związku z art. 20 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy w zakresie dotyczącym czasopism, tzn. normę prawną skonstruowaną na gruncie powyższych przepisów, w której przepisem centralnym jest art. 45 prawa prasowego.

Z sentencji niniejszego wyroku wynika niekonstytucyjność sankcji karnej za wydawanie czasopisma bez rejestracji, w zakresie który dotyczy czasopism drukowanych. Taki bowiem zakres, związany ze stanem faktycznym sprawy skarżącego przed sądami, ustalił Trybunał jako rzeczywisty zakres zaskarżenia. Wyrok nie dotyczy w szczególności czasopism internetowych, którym skarżący poświęcił wiele miejsca w uzasadnieniu, lecz które nie wiążą się ze wspomnianym wyżej stanem faktycznym sprawy.

Wyrok niniejszy sygnalizuje ustawodawcy, że powinien rozważyć, czy nie należy odrębnie uregulować, w stosunku do czasopism drukowanych oraz innych czasopism, w szczególności internetowych, nie tylko problem sankcji za wydawanie czasopism bez rejestracji, ale i sam obowiązek rejestracji. Wyrok niniejszy sygnalizuje również ustawodawcy, że ustawa – Prawo prasowe, obowiązująca od 1 lipca 1984 r. (chociaż z licznymi zmianami) nie jest aktem prawnym dostosowanym do współczesnych form działalności prasy wynikających z postępu technologicznego jaki dokonał się w okresie wielu lat od wejścia w życie prawa prasowego.

Wyrok niniejszy sygnalizuje też ustawodawcy, że w pracy nad nową ustawą o prawie prasowym potrzebna będzie również konfrontacja proponowanych rozwiązań ze współczesnymi standardami państwa demokratycznego.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Piotr Tuleja, a sprawozdawcą był sędzia TK Adam Jamróz.

Źródło: www.trybunal.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum