Wiadomości

Ochrona tajemnicy zawodowej radcy prawnego

Opublikowany: lip 4, 13:04

Przepisy, które nakładają obowiązki rejestracyjno-informacyjne na podmioty świadczące pomoc prawną (radcowie prawni, adwokaci lub prawnicy zagraniczni) są zgodne z konstytucją w zakresie, w jakim nie dotyczą przypadków ustalania sytuacji prawnej klienta lub innych czynności związanych z postępowaniem sądowym.

2 lipca 2007 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych dotyczący ochrony tajemnicy zawodowej radcy prawnego, sygn. K 41/05.

Stan prawny:

Kwestionowane przepisy nakładają na radców prawnych obowiązek identyfikacji klientów dokonujących transakcji oraz rejestracji każdej transakcji we wszystkich przypadkach, gdy okoliczności wskazują na to, że wartości majątkowe użyte do jej przeprowadzenia mogą pochodzić z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł. Radcowie prawni są zobowiązani do informowania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o wszystkich zarejestrowanych transakcjach z wyjątkiem kilku sytuacji (np. gdy reprezentują klienta na podstawie pełnomocnictwa procesowego w związku z toczącym się postępowaniem albo udzielają porady prawnej służącej temu postępowaniu). Ponadto radcowie mają obowiązek przekazywania Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej wszelkich informacji obejmujących m.in. udostępnienie do wglądu lub sporządzenia kopii dokumentów źródłowych dotyczących danej transakcji z całkowitym pominięciem ochrony tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Muszą także niezwłocznie poinformować Generalnego Inspektora o każdym otrzymaniu zlecenia dokonania jakiejkolwiek transakcji, co do której radca prawny powinien powziąć uzasadnione podejrzenie, że może ona mieć związek z popełnieniem przestępstwa jednocześnie przekazując wszystkie posiadane dane oraz wskazując powody przemawiające za wstrzymaniem transakcji. Radcowie prawni mają również obowiązek poddania się kontroli przez kontrolerów GIIF obejmującej swobodny dostęp, wgląd oraz prawo sporządzania kopii wszelkiego rodzaju dokumentów z całkowitym wyłączeniem ochrony wynikającej z tajemnicy zawodowej obejmującej powierzone radcy prawnemu informacje i dokumenty. Kwestionowane przepisy ustawy zezwalają Generalnemu Inspektorowi na przekazywanie uzyskanych informacji innym organom państwowym oraz ich wykorzystywanie przez te organy w celach niezwiązanych z przedmiotem regulacji tej ustawy. Ponadto radcowie prawni mają obowiązek poinformowania stron transakcji o fakcie zawiadomienia Generalnego Inspektora o transakcji i podejrzeniach co do pochodzenia środków majątkowych będących jej przedmiotem.

Zdaniem wnioskodawcy zakwestionowane przepisy nakładają na radców prawnych obowiązki informacyjne godzące w sposób zasadniczy w ochronę tajemnicy zawodowej radcy prawnego, stanowiącą istotę konstytucyjnej wartości jaką jest zaufanie publiczne związane z wykonywaniem tego zawodu. Jednocześnie regulacje te zdecydowanie wykraczają poza wymogi przewidziane w aktach prawa wspólnotowego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

• art. 8 ust. 3, art. 11 ust. 1 w związku z ust. 5, art. 13a ust. 1, art. 16 ust. 1 i 1a, art. 22 ust. 1 i 2 oraz art. 34 ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu w zakresie, w jakim nie dotyczą sytuacji, gdy instytucje obowiązane w rozumieniu tej ustawy, świadczące pomoc prawną, ustalają sytuację prawną klienta lub wykonują inne czynności mające związek z postępowaniem sądowym, są zgodne z art. 49 w związku z art. 2, art. 17 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji
• art. 7 ustawy z dnia 5 marca 2004 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych ustaw jest zgodny z art. 2 Konstytucji.
• art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 5 marca 2004 r. zgodny z art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji.
• art. 8 pkt 2 i 3 ustawy powołanej w punkcie 3 jest zgodny z art. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy, które nakładają obowiązki rejestracyjno-informacyjne na podmioty świadczące pomoc prawną (radcowie prawni, adwokaci oraz prawnicy zagraniczni) są zgodne z konstytucją w zakresie, w jakim nie dotyczą przypadków ustalania sytuacji prawnej klienta lub innych czynności związanych z postępowaniem sądowym. Tym samym Trybunał Konstytucyjny uznał, że niedopuszczalna jest taka wykładnia zakwestionowanych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, która obowiązek gromadzenia oraz przekazywania informacji odnosiłaby do radców prawnych, adwokatów i prawników zagranicznych w zakresie, w jakim ustalają oni sytuację prawną klienta lub świadczą pomoc prawną związaną z przygotowywanym, wszczętym (prowadzonym) lub zakończonym postępowaniem sądowym.

Trybunał wziął pod uwagę następujące okoliczności:

• zrekonstruowane w tej sprawie ramy konstytucyjnej gwarancji ochrony tajemnicy komunikowania się odnoszonej do swoistej relacji, w jakiej pozostaje osoba szukająca pomocy prawnej i radca prawny (adwokat, prawnik zagraniczny) pomoc tę świadczący w związku z postępowaniem sądowym.
• cel, w jakim uchwalona została ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (czyli implementowanie dyrektywy 91/308/EWG zmienionej dyrektywą 2001/97/WE), który przesądza o kierunku interpretacji przepisów w niej zawartych;
• stanowisko Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zajęte w sprawie C-305/05, które rozstrzyga o dopuszczalnym z punktu widzenia prawa Unii Europejskiej zakresie obowiązków informacji i współpracy ciążących na prawnikach wykonujących wolne zawody (co determinuje sposób rozumienia nie tylko dyrektywy 91/308/EWG zmienionej dyrektywą 2001/97/WE, do której bezpośrednio odniósł się ETS, ale również późniejszej, regulującej tę sferę zagadnień, dyrektywy 2005/60/WE);
• że na państwach członkowskich spoczywa nie tylko obowiązek wykładni swego prawa krajowego zgodnie z prawem wspólnotowym, lecz również dbania o to by nie opierać się na wykładni tekstu prawa wtórnego, która pozostawałaby w konflikcie z prawami podstawowymi chronionymi przez wspólnotowy porządek prawny lub z innymi ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego.

Skomentuj ten artykuł na forum