Wiadomości

Obciążenie hipoteką części ułamkowych wszystkich nieruchomości utworzonych przez podział nieruchomości

Opublikowany: wrz 13, 12:27

10 lipca 2012 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu Wydział XII Cywilny dotyczące podziału nieruchomości i obciążenia hipoteką, sygn. P 15/12.

Stan faktyczny i prawny:

Wnioskodawcy wnieśli do sądu rejonowego o częściowe zniesienie współwłasności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym, obejmującej działkę gruntu. Przy rozpoznaniu wniosku sąd pytający powziął wątpliwość, czy zakwestionowany przepis jest zgodny z konstytucją.

Kwestionowany przepis stanowi, że w razie podziału nieruchomości hipoteka obciążająca nieruchomość obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział. Rozwiązanie takie zdaniem pytającego sądu jest niezgodne z konstytucją. Godzi bowiem w istotę współwłasności, zwłaszcza w możliwość nieograniczonego żądania zniesienia współwłasności nie tylko umownie, ale i sądownie, prowadzi do rzeczywistego obciążenia i ograniczenia swobodnego rozporządzenia przedmiotem własności. Jednym z podstawowych uprawnień współwłaściciela jest bowiem możliwość żądania zniesienia współwłasności.

W ocenie pytającego sądu trudno jest poprzez wprowadzenie jednego przepisu uregulować wszystkie sytuacje, do jakich może dojść w wyniku zniesienia własności. Ochrona własności gwarantowana przepisami konstytucji powinna znaleźć należyte uregulowanie w przepisach ustawowych dotyczących losu hipoteki na udziale w nieruchomości w przypadku zniesienia współwłasności. Zdaniem sądu pytającego przyjęte przez ustawodawcę uregulowanie nie zapewnia takiej ochrony, pogarsza jedynie sytuację współwłaścicieli, których udziały nie były obciążone.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 76 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 21 ust. 1 konstytucji oraz jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowany przepis rozstrzyga konflikt dwóch praw: prawa własności oraz zabezpieczonej hipoteką wierzytelności, na korzyść drugiego z wymienionych. Ochrona konstytucyjnych praw wierzyciela udzielana jest kosztem praw współwłaścicieli nieruchomości, których udziały przed podziałem nie były obciążone hipoteką.

W ocenie Trybunału, choć kwestionowane rozwiązanie niewątpliwie ogranicza prawa właścicieli, nie narusza ono istoty prawa własności. O niezgodności z konstytucją przesądza natomiast negatywny wynik testu proporcjonalności z art. 31 ust. 3 konstytucji, rozumianego jako suma trzech zasad składowych: zasady przydatności, zasady konieczności oraz zakazu nadmiernej ingerencji.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wątpliwości budzi już przydatność rozwiązania wprowadzonego przez kwestionowane zdanie drugie art. 76 ust. 1 u.k.w.h. dla ochrony praw wierzyciela hipotecznego. Wprowadzenie kwestionowanego przepisu na pewno nie było konieczne, istnieją bowiem inne rozwiązania prawne, których zastosowanie chroniłoby wierzytelność zabezpieczoną hipoteką na udziale we współwłasności, bez naruszania praw pozostałych współwłaścicieli. Ograniczenie prawa własności jest sprzeczne także z zakazem nadmiernej ingerencji, ponieważ współwłaściciele nie dysponują skutecznym środkiem ochrony przeciw grożącej im egzekucji z nieruchomości, zwłaszcza w przypadku obciążenia hipoteką przymusową.

W świetle poczynionych ustaleń Trybunał stwierdził, że ustawodawca rozstrzygnął konkurencję dwóch praw konstytucyjnie chronionych (art. 64 ust. 1 konstytucji) w sposób sprzeczny z podstawowymi założeniami ustawy zasadniczej. Z założeń tych wynika szczególna pozycja własności (art. 21 ust. 1 konstytucji) w porównaniu z innymi prawami majątkowymi. W sytuacji konfliktu praw – własności i wierzytelności zabezpieczonej hipoteką – ochronie winna podlegać przede wszystkim własność. W świetle art. 31 ust. 3 konstytucji “cena”, jaką na podstawie art. 76 ust. 1 zdanie 2 u.k.w.h. właściciele płacą za wzmocnienie wierzytelności, jest nieproporcjonalnie wysoka w stosunku do korzyści uzyskiwanych przez wierzyciela.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił poglądu sądu pytającego co do naruszenia przez kwestionowaną regulację zasady równości, wyrażonej w art. 64 ust. 2 konstytucji w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Adam Jamróz, sprawozdawcą była sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.

Źródło: www.trybunal.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum

Szukaj w serwisie

Wzory pozwów, wniosków, umów i innych pism

Wiadomości i porady prawne

Konkordat między Rzeczpospolita Polską a Stolicą Apostolską

Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół katolicki są — każde w swej dziedzinie — niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego.

Czytaj dalej


Więcej

Porada prawna - Prenumerata RSS

Zaprenumeruj aktualności i porady

Archiwum wiadomości