Wiadomości

Nowa ustawa o finansach publicznych

Opublikowany: gru 23, 08:41

Przypominamy, że od 1 stycznia 2010 roku wchodzi w życie nowa ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r., która wprowadza fundamentalne zmiany w systemie wdrażania Funduszy Europejskich. Dotyczą one przede wszystkim systemu finansowania realizacji programów, ale również systemu instytucjonalnego. Nowe przepisy ustanawiają instytucję Płatnika, którego rolę pełnić będzie Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Nowa ustawa o finansach publicznych (ufp) wprowadza szereg zmian w dotychczas obowiązującym systemie przepływu środków przeznaczonych na finansowanie programów operacyjnych. Poniżej przedstawiamy wyciąg z informacji przygotowanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego na temat zmian w ustawie o finansach publicznych z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania.

CHARAKTER PRAWNY ŚRODKÓW

• Środki europejskie – definicja
Jedną z podstawowych różnic w stosunku do starej ufp jest wprowadzenie w art. 2 pkt 5 nowej ufp ustawowej definicji „środków europejskich”, do których zalicza się:

1. środki pochodzące z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego, z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa; 2. niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), z wyłączeniem środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2004-2009 i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2004-2009; 3. środki na realizację Wspólnej Polityki Rolnej.

• Budżet środków europejskich
Kolejną różnicą w stosunku do starej ufp jest zmiana charakteru środków europejskich przeznaczonych na realizację programów operacyjnych. W obecnie obowiązującym stanie prawnym ww. środki zostały włączone do budżetu państwa (art. 200 starej ufp).
Natomiast na gruncie nowej ufp środki przeznaczone na realizację programów operacyjnych, co do zasady nie zostały włączone do budżetu państwa, lecz będą stanowić jego odrębną część w formie budżetu środków europejskich.

FORMA PRAWNA WYDATKÓW

• Płatności i dotacja celowa
Na gruncie nowej ufp wydatki na realizację programów operacyjnych będą – w części odpowiadającej wkładowi środków europejskich – dokonywane w formie płatności.
Natomiast część odpowiadająca wkładowi krajowemu, towarzyszącemu wkładowi środków europejskich, będzie dokonywana w formie dotacji celowej.
Jak z powyższego wynika, dofinansowanie będzie dokonywane w dwóch formach: płatności i dotacji celowej, w związku z tym, otrzymane dofinansowanie beneficjent będzie wydatkować i rozliczać w trybie przewidzianym dla danej formy „wypłaty”. Oznacza to, iż część dofinansowania otrzymana w formie dotacji celowej będzie musiała być wydatkowana i rozliczana zgodnie z przepisami właściwymi dla dotacji, a więc z uwzględnieniem przede wszystkim roczności budżetowania oraz środków niewygasających z upływem roku budżetowego (tzw. niewygasów).

Podobnie jak pod rządami starej ufp, dofinansowanie będzie mogło być przekazane w formie refundacji wydatków oraz w formie zaliczki, co będzie miało zastosowanie, zarówno w przypadku płatności, jak i współfinansowania krajowego.
Jednakże zgodnie z art. 189 ust. 3 nowej ufp, w przypadku niezłożenia wniosku o płatność na kwotę lub w terminie, które zostaną określone w rozporządzeniu wykonawczym wydanym na podstawie tegoż art. 189 ust. 4 (regulującym warunki i tryb udzielania oraz rozliczania zaliczek, a także terminy składania wniosków o płatność oraz ich zakres), od środków pozostałych do rozliczenia, przekazanych w ramach zaliczki, naliczane będą odsetki jak dla zaległości podatkowych, liczone od dnia przekazania środków do dnia złożenia wniosku o płatność.

• Płatnik
Nowa ufp wprowadza do sytemu przepływu środków przeznaczonych na realizację programów operacyjnych instytucję płatnika, którego funkcje ma pełnić Bank Gospodarstwa Krajowego, zwany dalej „BGK”. Jednakże należy podkreślić, że BGK nie będzie nową instytucją systemu wdrażania poszczególnych programów operacyjnych, a będzie on pełnić wyłącznie funkcję „kasjera”, dokonującego jedynie wypłat dofinansowania beneficjentom.
Płatność a współfinansowanie – różnice i podobieństwa
Płatność:

1. dotyczy wydatków finansowanych ze środków europejskich (85%); 2. obejmuje tylko wydatki kwalifikowane; 3. w formie zaliczki lub refundacji; 4. nie jest objęta zasadą roczności budżetowania oraz reżimem przewidzianym dla tzw. niewygasów; 5. obsługę bankową płatności prowadzi BGK;

Współfinansowanie:

1. część wydatków odpowiadająca wkładowi z budżetu krajowego (15%); 2. następuje w formie dotacji celowej; 3. obejmuje tylko wydatki kwalifikowane; 4. uruchamiane przez instytucję z którą beneficjent zawarł umowę; 5. w formie zaliczki lub refundacji; 6. jest objęte zasadą roczności budżetowania oraz reżimem przewidzianym dla tzw. niewygasów;

Skutki dla beneficjenta

1. wypłata z dwóch źródeł (z budżetu środków europejskich – płatności, z budżetu krajowego – dotacja celowa na współfinansowanie); 2. jeden reżim zwrotu środków nieprawidłowo wydatkowanych (art. 207ufp); 3. dwie procedury rozliczeń na koniec roku: a) płatności zostają na kontach – 85% nie są objęte rocznym rozliczeniem, b) współfinansowanie zwrot kwot niewykorzystanych do końca roku budżetowego – 15% (możliwość objęcia tzw. niewygasami); 4. zakaz prowadzenia egzekucji administracyjnej w stosunku do środków wypłacanych w ramach płatności i w ramach dotacji jako zaliczka (refundacja jako zwrot środków nie podlega ochronie); 5. wprowadzono możliwość udzielania ulg w spłacie środków orzeczonych do zwrotu (umorzenie, odroczenie terminu spłaty, rozłożenie na raty); 6. w przypadku zmiany płatnika (na BGK) nie trzeba aneksować umów (art. 101 ust. 3 przepisów wprowadzających nową ufp.).

WYKLUCZENIE

Nowa ufp wprowadza także zmiany w zakresie 3-letniego wykluczenia.
Zgodnie z art. 211 ust. 2 starej ufp, jedynie w przypadku, jeżeli wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem spowodowało jednocześnie niezrealizowanie pełnego zakresu rzeczowego projektu, beneficjent był wykluczony z prawa otrzymania środków na realizację projektów w ramach programów operacyjnych, a okres wykluczenia rozpoczynał się od dnia, w którym decyzja o zwrocie środków stała się ostateczna, a kończył z upływem 3 lat od dnia dokonania zwrotu środków.
Natomiast, zgodnie z art. 207 ust. 4 i 5 nowej ufp, katalog okoliczności powodujących wykluczenie uległ rozszerzeniu. Obejmuje on przypadki, w których beneficjent:

1. otrzymał płatność na podstawie przedstawionych jako autentyczne dokumentów podrobionych lub przerobionych lub dokumentów potwierdzających nieprawdę lub 2. na skutek okoliczności leżących po stronie beneficjenta nie zrealizował pełnego zakresu rzeczowego projektu w przypadku projektów infrastrukturalnych lub nie zrealizował celu projektu, lub 3. nie zwrócił środków w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji o zwrocie, lub 4. okoliczności (wykorzystanie środków europejskich niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszeniem procedur obowiązujących przy wydatkowaniu tych środków lub też pobranie ich nienależnie lub w nadmiernej wysokości) wystąpiły wskutek popełnienia przestępstwa przez beneficjenta, partnera, podmiot upoważniony do dokonywania wydatków, a w przypadku gdy podmioty te nie są osobami fizycznymi – osobę uprawnioną do wykonywania w ramach projektu czynności w imieniu beneficjenta, przy czym fakt popełnienia przestępstwa przez wyżej wymienione podmioty został potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądowym.

ODSETKI

• Odsetki od środków nieprawidłowo wydatkowanych
Zgodnie z art. 207 ust. 1 nowej ufp, w przypadku gdy środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich będą wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, wykorzystane z naruszeniem procedur, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości będą podlegały zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, o której mowa w ust. 9, na wskazany w tej decyzji rachunek bankowy. Nowością, w porównaniu ze starą ufp, jest możliwość zwrotu odsetek przez pomniejszenie kolejnej płatności na rzecz beneficjenta o kwotę podlegającą zwrotowi (art. 207 ust. 3 w związku z ust. 4 nowej ufp).

• Odsetki w przypadku niezłożenia wniosku o płatność
Nową regulacją, której nie ma w starej ufp, jest art. 189 ust. 3 nowej ufp. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku niezłożenia wniosku o płatność na kwotę lub w terminie, które zostaną określone w rozporządzeniu wykonawczym wydanym na podstawie tegoż art. 189 ust. 4 (regulującym warunki i tryb udzielania oraz rozliczania zaliczek, a także terminy składania wniosków o płatność oraz ich zakres), od środków pozostałych do rozliczenia, przekazanych w ramach zaliczki, naliczane będą odsetki jak dla zaległości podatkowych, liczone od dnia przekazania środków do dnia złożenia wniosku o płatność. Zwrot odsetek może zostać dokonany przez pomniejszenie kolejnej płatności na rzecz beneficjenta o kwotę podlegającą zwrotowi (art. 207 ust. 3 w związku z ust. 4 nowej ufp).

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE

Z uwagi na tak radykalne zmiany w systemie przepływów środków finansowych w omawianym zakresie, w szczególności w celu zminimalizowania utrudnień spowodowanych dualizmem w zakresie charakteru środków przekazywanych beneficjentowi w ramach dofinansowania, istniała potrzeba precyzyjnego określenia przepisów przejściowych w tym zakresie. Stąd też w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241), zwanej dalej „przepisami wprowadzającymi”, mające zminimalizować problemy wynikające z wejścia w życie nowej ufp.
Jak już wskazano wyżej, w celu złagodzenia skutków wprowadzenia nowego modelu przepływu środków na realizację programów operacyjnych został m.in. zaproponowany przepis dostosowujący, zgodnie z którym, mimo przejęcia przez Bank Gospodarstwa Krajowego dokonywania płatności ze środków europejskich wynikających z umów o dofinansowanie i decyzji o dofinansowanie, o których mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, umowy te i decyzje nie będą wymagały zmian w tym zakresie. Tak więc nie będzie potrzeby aneksowania umów o dofinansowanie lub zmiany wydanych decyzji w związku ze zmianą instytucji płatnika, którym po wejściu w życie nowej ufp będzie BGK.

Ponadto środki przekazane do dnia 31 grudnia 2009 r. na realizację programów, projektów i zadań finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE oraz niepodlegających zwrotowi środków pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) będą rozliczane na dotychczasowych zasadach, jednakże wprowadzono ograniczenie, że rozliczenie to powinno nastąpić nie później niż do dnia 30 czerwca 2010 r.
Zgodnie z art. 112 ust. 2 przepisów wprowadzających, do programów i projektów realizowanych w ramach Narodowego Planu Rozwoju stosuje się przepisy starej ufp w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 249, poz. 1832).
Dotacje udzielone przed dniem wejścia w życie nowej ufp, tj. przed dniem 1 stycznia 2010 r., podlegają zwrotowi na podstawie dotychczasowych przepisów.

Źródło: www.nauka.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum