Wiadomości

Nieruchomości zajęte pod drogi publiczne oraz wygaśnięcie roszczenia o odszkodowanie

Opublikowany: lis 21, 09:05

19 maja 2011 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący nieruchomości zajętych pod drogi publiczne oraz wygaśnięcia roszczenia o odszkodowanie, sygn. K 20/09.

Stan faktyczny i prawny: Zgodnie z kwestionowanym przepisem nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stały się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Na mocy zaś ust. 4 powyższego przepisu odszkodowanie to miało być ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa.

Regulacja ta wymusza na poprzednim właścicielu nieruchomości składanie wniosku o przyznanie odszkodowania nawet w sytuacji, gdy brak jest jeszcze do tego przesłanek, gdyż postępowanie w sprawie potwierdzenia przejęcia nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego nie zostało zakończone. W związku z powyższym, właściciel takiej nieruchomości, nie wiedząc jeszcze, czy jego nieruchomość przeszła na własność podmiotów publicznych, powinien wnosić o przyznanie odszkodowania za nią. Rozwiązanie takie zdaniem wnioskodawcy jest sprzeczne z konstytucyjnymi zasadami: zaufania do państwa oraz poprawnej legislacji.

Wprowadzenie nieprzywracalnego terminu do złożenia wniosku o odszkodowanie, którego przekroczenie jest sankcjonowane utratą roszczenia odszkodowawczego, w sytuacji gdy organy administracji publicznej nie są zobowiązane przed tym terminem do wydania orzeczenia potwierdzającego przejście prawa własności na Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego zdaniem wnioskodawcy narusza konstytucję.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną jest zgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 2 konstytucji i wywodzoną z niego zasadą poprawnej legislacji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ocena zgodności z zasadą poprawnej legislacji powinna być dokonywana w pierwszej kolejności przy zastosowaniu dwóch kryteriów, które składają się na test określoności prawa. Pierwszym kryterium jest precyzyjność, którą należy rozumieć jako możliwość odkodowania z przepisów norm prawnych za pomocą reguł interpretacji przyjmowanych w danej kulturze prawnej. Przejawia się ona w takiej regulacji praw i obowiązków, by ich treść była praktycznie jednoznaczna i pozwalała na ich egzekwowanie. Drugim kryterium jest komunikatywność, która oznacza zrozumiałość przepisu na gruncie języka powszechnego. Służy temu respektowanie zasad techniki prawodawczej.

Mając na uwadze ustalenia dotyczące zasady poprawnej legislacji, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie językowych reguł wykładni do zakwestionowanego przepisu pozwala ustalić: a) moment, w którym doszło do przejścia własności z mocy prawa na podmiot publicznoprawny “za odszkodowaniem”; b) moment, od którego możliwa była konkretyzacja roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia; c) brak znaczenia decyzji wojewody dla możliwości złożenia wniosku o odszkodowanie; d) rozumienie zwrotu “na wniosek właściciela nieruchomości”. W odniesieniu do ostatniego pojęcia Trybunał Konstytucyjny podzielił stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego – sformułowane w wyroku z 11 stycznia 2010 r., sygn. akt I OPS 3/09.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 21 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 konstytucji, Trybunał stwierdził, że art. 73 ust. 4 przepisów wprowadzających odpowiada kryterium przydatności, konieczności oraz proporcjonalności. W orzecznictwie konstytucyjnym przyjęto bowiem, że art. 73 przepisów wprowadzających miał doprowadzić do uzgodnienia stanu faktycznego i prawnego w odniesieniu do nieruchomości zajętych pod drogi publiczne, na zasadzie równowagi pomiędzy interesem publicznym, a interesem prywatnym. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kontrolowana norma pozwalając bezpośrednio na osiągnięcie wskazanego powyżej celu nie nakładała na podmioty uprawnione nadmiernych obciążeń. Ustawodawca odsunął w czasie możliwość zgłoszenia i realizacji roszczenia odszkodowawczego, w ten sposób, iż podmioty uprawnione miały dwa lata – bez uszczerbku dla ich prawa podmiotowego – na uzyskanie informacji o przyjętym rozwiązaniu legislacyjnych oraz jego konsekwencjach w sferze przysługujących im praw majątkowych. Realizacja roszczenie odszkodowawczego została uzależniona od aktywności i staranności uprawnionego. Założenie, że prawo cywilne wymaga dbałości zainteresowanego o swoje prawa jest aprobowane w demokratycznym państwie prawnym.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wprowadzenie 5 letniego okresu, w którym możliwe było dochodzenie roszczenia odszkodowawczego, przy jednoczesnym zachowaniu minimalnych wymogów proceduralnych, nie niweczyło istoty prawa do słusznego odszkodowania.

Źródło: www.trybunal.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum