Wiadomości

Najważniejsze zamierzenia legislacyjne Ministerstwa Sprawiedliwości w perspektywie 2008 r.

Opublikowany: gru 15, 12:58

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze
Najważniejszym celem projektu jest rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego (zmiana art. 1 ust. 2 ustawy o prokuraturze) oraz wprowadzenie zmian ustrojowych w prokuraturze.

Założenia programowe nowych regulacji opracowuje zespół ekspertów, powołany przez Ministra Sprawiedliwości. Prace zespołu są obecnie finalizowane.

2. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz o zmianie innych ustaw

Projekt obejmuje m. in. uregulowania dot. statusu sędziego i modelu kariery sędziowskiej oraz nowe uregulowanie dostępu do wykonywania zawodów prawniczych. W ramach nowelizacji zostanie również odpowiednio uregulowany status asesorów sądowych, w celu dostosowania obowiązującego prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2007 r. (sygn. akt SK 7/06).

Przewiduje się wprowadzenie dwustopniowego egzaminu państwowego, z którego stopień pierwszy uprawniałby do ubiegania się o przyjęcie na dowolną aplikację prawniczą
albo do wykonywania pomocniczej praktyki prawniczej w kancelariach adwokackich, radcowskich i notarialnych, zaś stopień drugi kończyłby wszystkie aplikacje, jak również stanowił warunek dopuszczenia do zawodów prawniczych innych osób niż aplikanci, wykazujących się wyżej wskazaną praktyką prawniczą.
Nowa regulacja umożliwi otwarcie dostępu do świadczenia pomocy prawnej przez młodych prawników, bez tworzenia nowej korporacji zawodowej. Przystąpienie do egzaminu pierwszego stopnia nie wiązałoby się z żadnymi dodatkowymi wymogami (poza ukończeniem wyższych studiów prawniczych) a jego zdanie uprawniałoby do świadczenia pomocy prawnej (w ograniczonym zakresie).

Odnosząc się do skierowanego do Sejmu V kadencji projektu ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych należy wskazać, iż proponowano w nim nazbyt skomplikowany i sformalizowany system licencji. W tym miejscu wskazać należy, że Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów wyraziła negatywną opinię wobec przedmiotowego projektu ustawy. W ocenie Rady weryfikacja przygotowania do zawodu prawniczego nie może być pozostawiona swobodzie sił rynkowych, bez stawiania wysokich wymogów profesjonalnych i etycznych, a także gwarancji ich dochowania. Ponadto Rada Legislacyjna wskazała, iż w Europie istnieje tendencja do ujednolicania zawodów prawniczych, a nie tworzenia dodatkowych kategorii prawników. W swojej opinii Rada Legislacyjna zauważyła również, iż projekt ustawy nie uwzględnia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego związanego z zawodami i aplikacjami prawniczymi (wyroki TK: z dnia 26 listopada 2003 r., SK 22/02, z dnia 19 kwietnia 2006 r., K 6/06 oraz z dnia 8 listopada 2006 r., K 30/06). Można w tym miejscu przypomnieć, iż w wyroku z dnia 19 kwietnia 2006 r. Trybunał podzielił przekonanie, że otwarcie zawodów prawniczych i zwiększenie dostępności usług prawniczych jest pożądane, musi jednak następować w drodze całościowych rozwiązań wewnętrznie spójnych, które w sposób przejrzysty ukształtują model prawniczego kształcenia zawodowego oraz zasady przepływu osób pomiędzy wysoko kwalifikowanymi zawodami prawniczymi. Trybunał dostrzegł pilną potrzebę dokładnego sprecyzowania w odrębnej ustawie zakresu tak świadczonej pomocy prawnej, przy bardzo wyraźnym i precyzyjnym oddzieleniu od pomocy świadczonej przez adwokatów czy radców prawnych.

3. Projekt ustawy o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz o zmianie innych ustaw

Celem projektu będzie przyśpieszenie i uproszczenie postępowania nakazowego i upominawczego.

Istotą projektu będzie stworzenie jednego ogólnokrajowego sądu, do którego wnoszone byłyby pozwy w formie elektronicznej (bez dołączania dowodów) i którego orzeczenia uprawomocniałyby się w wypadku braku sprzeciwu bądź zarzutów, zaś w razie ich wniesienia pozwy byłyby przekazywane do rozpoznania sądowi właściwemu miejscowo.

4. Projekt ustawy o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz o zmianie innych ustaw

Celem tego projektu będzie przyśpieszenie i uproszczenie postępowań w sprawach gospodarczych. Jego istota ma polegać na wprowadzeniu zasady pisemności postępowania
w trybie zwykłym oraz umożliwieniu prowadzenia dowodów osobowych przez asesorów sądowych, referendarzy sądowych i asystentów sędziego.

5. Szybka, podjęta w najkrótszym horyzoncie czasowym, nowelizacja kodeksu karnego.

Celem tego projektu będzie naprawienie oczywistych błędów dotychczasowych nowelizacji oraz naprawienie wad i mankamentów niektórych instytucji prawa karnego materialnego, utrudniających ich stosowanie w praktyce. Zakłada się, przykładowo:

- zmianę w art. 10 § 2 k.k. i objęcie katalogiem określonym w tym przepisie przestępstwa zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 4 k.k.),

- instytucję niepodlegania karze w miejsce dotychczasowego odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary przy przekroczeniu granic obrony koniecznej , określonym w art. 25 § 3 k.k.,

- przepisy usuwające wady instytucji tzw. małego świadka koronnego, która np. dopuszcza do nieuzasadnionego premiowania sprawcy obligatoryjnie stosowanym nadzwyczajnym złagodzeniem kary w wypadku „ujawnienia” organowi ścigania okoliczności już wcześniej temu organowi znanych, przy równoczesnym braku wymogu konsekwentnego potwierdzania ujawnionych okoliczności w dalszym toku postępowania karnego (art. 60 § 3 k.k.),

- zmianę sankcji za przestępstwo zabójstwa kwalifikowanego, w taki sposób, aby nie była to sankcja bezwzględnie oznaczone przez ustawę, lecz sankcja umożliwiająca sądowi racjonalny wymiar kary (art. 148 § 2 k.k.),

- zmiany w zakresie przestępstwa znęcania się polegające na rezygnacji z dotychczasowych zawężeń przedmiotu ochrony i utworzeniu jednego typu ogólnego tego przestępstwa przeciwko wolności, przy jednoczesnym pozostawieniu jako typu kwalifikowanego znęcania się nad osobą najbliższą dla sprawcy oraz innymi osobami, określonymi w dotychczasowym art. 207 k.k.

6. Szybka, podjęta w najkrótszym horyzoncie czasowym, nowelizacja kodeksu postępowania karnego.

Celem tego projektu będzie wyeliminowanie wad i mankamentów utrudniających stosowanie prawa karnego procesowego w praktyce, racjonalne przyspieszenie toku procesu karnego, a także wprowadzenie standardów konstytucyjnych.

Zakłada się, przykładowo:

- wyeliminowanie oczywistej nieracjonalności normy z art. 100 § 2 k.p.k., która polega na tym, że podmiotom uprawnionym, określonym w komentowanym przepisie, należy doręczyć orzeczenie lub zarządzenie wydane poza rozprawą wtedy, gdy nie brały one udziału w posiedzeniu, mimo, że były obecne przy ogłoszeniu jak i wtedy, gdy nie były obecne przy ogłoszeniu mimo, że brały udział w posiedzeniu,

- zmiany w art. 203 § 1 i 2 k.p.k. wynikające z treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2007 r. sygn. akt SK 50/06 (Dz. U. Nr 128, poz. 903), polegające na stworzeniu odpowiednich gwarancji procesowych zapewniających sądową weryfikację zgłoszonej przez biegłych konieczności skierowania oskarżonego na obserwację sądowo – psychiatryczną w zakładzie leczniczym oraz na określeniu maksymalnego czasu trwania tej obserwacji,

- wprowadzenie szeregu zmian do postępowania przyspieszonego, m. in.: zniesienie obligatoryjnej obrony i ograniczenie jej do spraw, w których podejrzany złoży wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu, wprowadzenie przepisów umożliwiających dobrowolne poddanie się karze.

7. Nowelizacja przepisów prawa mająca na celu dostosowanie prawa krajowego do prawa Unii Europejskiej.
W zakresie prawa karnego:

1) projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, mający na celu wdrożenie do prawa polskiego następujących aktów prawnych:

a) decyzja ramowa 2005/214/WSISW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym (termin implementacji upłynął 15 marca 2007 r.);

b) decyzja ramowa 2004/68/WSiSW z 22 grudnia 2003 r. o zwalczaniu seksualnego wykorzystywania dzieci i pornografii dziecięcej (termin implementacji upłynął 20 stycznia 2006 r.);

c) decyzja ramowa Rady 2003/568/WSiSW z 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym (termin implementacji upłynął w dniu 22 lipca 2005 r.);

d) decyzja ramowa Rady 2005/222/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie ataków na systemy informatyczne (termin implementacji minął 16 marca 2007 r.);

2) projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, mający na celu implementację decyzji ramowej Rady 2006/783/WSiSW z dnia 6 października 2006 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty.

W zakresie prawa cywilnego i gospodarczego:

1) Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych:
Implementacja postanowień Dyrektywy nr 2006/68/WE z dnia 6 września 2006 r. zmieniającej Dyrektywę nr 77/91/EWG w sprawie tworzenia spółek akcyjnych i utrzymywania oraz zmian wysokości ich kapitału.

2) Projekt ustawy o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom przestępstw:

Proponowana nowelizacja przewiduje stosowanie przepisów ustawy do przestępstw popełnionych od dnia 1 lipca 2005 r. (art. 1 projektu) wypełni zobowiązanie zawarte w dyrektywie Rady nr 2004/80/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. odnoszącej się do kompensaty dla ofiar przestępstw.

3) Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw:

Projekt dotyczy międzynarodowego postępowania cywilnego i ma na celu modernizację obecnych uregulowań, w celu zbliżenia do stosowanych w Europie rozwiązań, ułatwienia międzynarodowego obrotu prawnego oraz do dostosowania do rozporządzenia WE z 12.12.2006 1896/2008 (europejski nakaz zapłaty) i rozporządzenia WE z 11.07.2007 861/2007 (europejskie postępowania w sprawie drobnych roszczeń).

8. Kompleksowa, podjęta w dłuższym horyzoncie czasowym nowelizacja kodeksu karnego

Szczegółowe założenia do projektu ustawy nowelizującej opracuje zespół ekspertów, niemniej projekt będzie miał na celu racjonalizację polityki karnej. Szczególna cechą tych projektów powinno być z jednej strony wprowadzenie przepisów zaostrzających odpowiedzialność wobec sprawców wielokrotnych oraz zawodowych, a z drugiej strony racjonalizacja orzekania i wykonywania kar wobec sprawców popełniających przestępstwo po raz pierwszy.

9. Kompleksowa, podobnie jak w przypadku kodeksu karnego z pkt 8, podjęta w dłuższym horyzoncie czasowym nowelizacja kodeksu postępowania karnego
Szczegółowe założenia do projektu ustawy nowelizującej również przygotuje zespół ekspertów.

10 .Projekt rządowego „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2009 – 2011”
Przewidziana przez poprzedni Rząd forma ustawy budziła kontrowersje natury prawnej i spotkała się z krytyką Rady Legislacyjnej (wskazanie istotnych wątpliwości natury konstytucyjnej). Proponuje się zatem przyjęcie programu przez Radę Ministrów, w myśl
art. 117 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.

11. Planowane do przedstawienia Radzie Ministrów w I półroczu 2008 r. projekty ustaw, nie wskazane powyżej:

1) Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (projekt zawiera regulacje mające na celu usprawnienie postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, postępowania po jej ogłoszeniu, zawarcia układu oraz postępowania naprawczego),

2) Projekt ustawy o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz o zmianie innych ustaw (projekt wprowadza możliwość składania wniosków rejestrowych drogą elektroniczną oraz uzyskiwania tą drogą informacji z rejestru. Znosi ograniczenie podmiotowe po stronie wierzycieli zabezpieczonych. Wprowadza uproszczenie zasad określania wierzytelności zabezpieczonej i przedmiotu zastawu. Wprowadza doprecyzowanie niektórych reguł zaspokojenia zastawnika),

3) Projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (zmiany na celu usankcjonowanie powstania rejestru upadłości jako udostępnionej w Internecie informacji o podmiotach wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego, dla których toczy się postępowanie upadłościowe),

4) Projekt ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe (projekt ustawy obejmuje zakresem regulacji szereg stosunków prywatnoprawnych pominiętych w ustawie z 1965 r., szeroko korzysta z uregulowań konwencyjnych, do których odsyła w wielu szczegółowych regulacjach, jak również uwzględnia dorobek Prawa Europejskiego. Projekt opiera się ponadto na założeniu stworzenia kompleksowej regulacji, zastępującej część unormowań kolizyjnoprawnych zawartych obecnie w ustawach szczególnych),

5) Projekt ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (zapewnienie elektronicznego dostępu do wydziałów ksiąg wieczystych i Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych oraz możliwości wglądu do ksiąg wieczystych przez Internet),

6) Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (dot. m. in. usprawnienia wykonywania kary ograniczenia wolności, poprzez zwiększenie liczby podmiotów, w których kara ta może być wykonywana oraz rozszerzenie możliwości stosowania tej kary w formie wykonywania pracy na cele społeczne, uregulowanie instytucji widzeń z tymczasowo aresztowanymi w zgodzie ze standardami konstytucyjnymi),

7) Projekt ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (dot. m.in. przesunięcia daty wejścia w życie projektowanej ustawy),

8) Projekt ustawy o zmianie ustawy o biegłych w postępowaniu sądowym oraz innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy (zapewnienie doboru osób o najwyższych standardach moralno – etycznych i kwalifikacjach. Kwestia biegłych sądowych wymaga szerszego uregulowania niż dotychczas obowiązujące przepisy w zakresie powoływania, zwieszania w pełnieniu funkcji i zwalniania tychże biegłych),

9) Projekt ustawy o zmianie ustawy o kuratorach sądowych (dotychczasowa praktyka stosowania ustawy ujawniła konieczność wprowadzenia zmian w celu: zwiększenia skuteczności i efektywności pracy kuratorów sądowych, zwiększenia przejrzystości procedur w zakresie powoływania, odwoływania i awansu zawodowego kuratorów sądowych, usprawnienia działań nadzorczych i procedur dyscyplinujących),

10) Projekt ustawy o zmianie ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego (tłumacz przysięgły – jako osoba zaufania publicznego – powinien spełniać najwyższe standardy moralno-etyczne. Rozszerzono katalog sytuacji, w jakich Minister Sprawiedliwości zawiesza już ustanowionego tłumacza przysięgłego w wykonywaniu czynności. Dopuszczenie do zawodu osób bez wykształcenia filologicznego),

11) Projekt ustawy o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury (wprowadzenie do ustawy urzędniczych uprawnień zawartych w § 7 i § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego Dz. U. Nr 143, poz. 1139),

12) Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o notariacie (wskazanie katalogu osób uprawnionych do wpisu na listę adwokatów/radców prawnych bez obowiązku odbycia aplikacji. Ewentualne wskazanie katalogu osób uprawnionych do zdawania egzaminu adwokackiego / radcowskiego bez obowiązku odbycia aplikacji. Konstrukcja komisji egzaminacyjnych do przeprowadzenia egzaminów zawodowych. Kształt egzaminu zawodowego),

oraz

13) Krajowy Program na Rzecz Ofiar Przestępstw Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2007 r. został utworzony międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Krajowego Programu na Rzecz Ofiar Przestępstw. Jest to organ doradczy Prezesa Rady Ministrów, którego zadaniem jest, zgodnie z § 3 cyt. zarządzenia, opracowanie w formie aktu prawnego, w terminie do 30 czerwca 2008 roku, Krajowego Programu na Rzecz Ofiar Przestępstw – skoordynowanego systemu udzielania pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem.

Źródło: www.ms.gov.pl

Skomentuj ten artykuł na forum