Wiadomości
Dożywotni skutek sankcji wydalenia z samorządu zawodowego jest niezgodny z konstytucją
Opublikowany: lis 22, 08:11
18 października 2010 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący obowiązku przynależności do samorządu zawodowego oraz sankcji dożywotniego pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, sygn. K 1/09.
Stan faktyczny i prawny:
Akty prawne, regulujące podstawy wykonywania zawodów radcy prawnego, adwokata, notariusza i rzecznika patentowego wprowadzają zasadę obowiązkowej przynależności do samorządu. Zdaniem wnioskodawcy naruszają one istotę wolności zrzeszania się, a także stanowią nieproporcjonalną ingerencję w tę wolność.
Art. 16 ust. 1 ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej mówi, że z chwilą wpisu na listę prawnik z Unii Europejskiej staje się członkiem właściwej izby adwokackiej lub właściwej izby radców prawnych. Przepis ten, w ocenie wnioskodawcy, narusza istotę wolności zrzeszania się.
Kwestionowane przepisy ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, o samorządzie pielęgniarek i położnych, o izbach lekarskich, o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, o izbach aptekarskich, o diagnostyce laboratoryjnej, o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, o doradztwie podatkowym, o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów oraz o kuratorach sądowych (punkty 3-12 powyżej) są zdaniem wnioskodawcy niezgodne z art. 17 ust. 2 konstytucji. W razie gdyby Trybunał Konstytucyjny uznał, że zawody te są zawodami zaufania publicznego, wówczas wskazane przepis będą niezgodne z art. 17 ust. 1 konstytucji. Ponadto kwestionowane przepisy stanowią nieproporcjonalną ingerencję w wolność zrzeszania się.
Art. 82 ust. 2 Prawa o adwokaturze, art. 65 ust. 2c ustawy o radcach prawnych, art. 24 ust. 7 ustawy o rzecznikach patentowych, art. 44 ust. 2 ustawy o samorządzie pielęgniarek i położnych oraz art. 51 ust. 3 ustawy o zawodzie lekarza weterynarii zawierają wyraźne normy, odbierające osobom, w stosunku do których orzeczono dyscyplinarną karę pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, prawa do ubiegania się o ponowne uzyskanie prawa wykonywania zawodu. W opinii wnioskodawcy trwałe pozbawienie możliwości wykonywania zawodu nie jest uzasadnione ani specyfiką zawodu adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego, pielęgniarki, położnej oraz lekarza weterynarii jako zawodu zaufania publicznego, ani rolą organów korporacyjnych, ani też funkcją odpowiedzialności dyscyplinarnej. Kwestionowane regulacje opierają się na błędnym założeniu, iż utrata cech etycznych, koniecznych do wykonywania zawodu, ma w każdym wypadku charakter trwały i nieusuwalny. Ponadto, ustawodawca dokonał zróżnicowania poszczególnych grup zawodowych, pomiędzy którymi nie zachodzą poważne różnice co do ich wykonywania co powoduje, że przy ustanawianiu kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu naruszono konstytucyjną zasadę równości.
Art. 10 ust. 2 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej powoduje, że w razie naruszenia przez prawnika zagranicznego zasad wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego, można w stosunku do niego zastosować karę zakazu świadczenia pomocy prawnej w Rzeczypospolitej. Kara ta, z uwagi na brak regulacji co do jej zatarcia ma skutek dożywotni. W ocenie wnioskodawcy może to stanowić, w związku z dożywotnim skutkiem kary, nieproporcjonalne naruszenie wolności wykonywania zawodu.
W ocenie wnioskodawcy brak wyraźnych przepisów pozbawiających prawa ubiegania się o ponowne uzyskanie prawa do wykonywania zawodu farmaceuty, diagnosty laboratoryjnego oraz psychologa i skutek orzeczenia kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, powoduje skreślenie z listy osób wykonujących dany zawód bez prawa ubiegania się o ponowny wpis. Jest to niezgodne z konstytucyjną zasadą równości i proporcjonalności.
Art. 55 ust. 2 ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów w zakresie, w jakim nie przewiduje zatarcia wpisu o ukaraniu karą dyscyplinarną skreślenia z listy członków izby, narusza wolność wykonywania zawodu w kontekście zasady proporcjonalności. Nie jest konieczny dla ochrony wolności i praw osób trzecich, ani wartości określonych w konstytucji oraz narusza konstytucyjną zasadę równości.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1. Art. 65 ust. 2c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w zakresie, w jakim zawiera sformułowanie “bez prawa ubiegania się o ponowny wpis”,
2. Art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze w zakresie, w jakim zawiera sformułowanie “bez prawa ubiegania się o ponowny wpis”,
3. Art. 24 ust. 7 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych,
4. Art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych w zakresie, w jakim zawiera sformułowanie “bez prawa ubiegania się o ponowny wpis”,
5. Art. 51 ust. 3 ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych w zakresie, w jakim zawiera sformułowanie “bez prawa ubiegania się o ponowne uzyskanie prawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii”,
a) są zgodne z art. 32 ust. 1 konstytucji,
b) są niezgodne z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
II
1. Art. 46 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich,
2. Art. 58 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej,
3. Art. 21 pkt 4 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów
są zgodne z art. 32 ust. 1 i art. 65 ust. 1 konstytucji.
Art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów:
a) jest zgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji,
b) przez to, że pomija zasady zatarcia wpisu o ukaraniu karą dyscyplinarną skreślenia z listy członków izby, jest niezgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Art. 10 ust. 2 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 82 ust. 2 ustawy – Prawo o adwokaturze, o której mowa w części I pkt 2, i w związku z art. 65 ust. 2c ustawy o radcach prawnych, o której mowa w części I pkt 1, jest zgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Przepis wymieniony w części III wyroku traci moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
W związku ze złożeniem przez Zastępcę Rzecznika Praw Obywatelskich na rozprawie oświadczenia o cofnięciu wniosku co do przepisów przewidujących obowiązkową przynależność do samorządów zawodowych, postępowanie w tym zakresie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 39 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
Pozostałe zaskarżone przepisy, dotyczące skutków kary pozbawienia prawa wykonywania zawodu, można podzielić na cztery grupy.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, przepisy dotyczące skutków kary skreślenia z listy korporacyjnej są także niezgodne z art. 32 ust. 1 konstytucji, ponieważ ustawodawca zróżnicował “w ramach całej grupy społecznie doniosłych zawodów skutki orzeczenia tej samej kary”. Trybunał nie podzielił tego zarzutu. Na podstawie zaskarżonych przepisów nie da się bowiem wyodrębnić grupy, w ramach której – zdaniem wnioskodawcy – dochodzi do niekonstytucyjnych zróżnicowań. Zawarte w nich regulacje co do kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu (skreślenia z listy korporacyjnej) i jej skutków w sferze zatarcia oraz możliwości ubiegania się o przywrócenie do samorządu zawodowego są takie same dla wszystkich osób wykonujących dany zawód. Wszyscy adresaci zaskarżonych przepisów są więc traktowani jednakowo. Przepisy są więc zgodne z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Rozprawie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą był sędzia TK Wojciech Hermeliński.
Źródło: www.trybunal.gov.pl
Szukaj w serwisie
Wzory pozwów, wniosków, umów i innych pism
Sprawy cywilne
Wiadomości i porady prawne
Konkordat między Rzeczpospolita Polską a Stolicą Apostolską
Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół katolicki są — każde w swej dziedzinie — niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego.
Porada prawna - Prenumerata RSS
Zaprenumeruj aktualności i porady