Wiadomości

Czy możliwe jest udzielenie substytucji przez adwokata radcy prawnemu ?

Opublikowany: cze 9, 07:40

Adwokat będący pełnomocnikiem procesowym w postępowaniu cywilnym może udzielić dalszego pełnomocnictwa radcy prawnemu.

W sprawie tej wypowiedział się Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 14 października 2005 roku, III CZP 70/05. Poniżej przedstawiamy najważniejsze fragmenty uzasadnienia uchwały.

Rozbieżne w doktrynie poglądy w kwestii dopuszczalności udzielenia przez adwokata radcy prawnemu dalszego pełnomocnictwa (substytucji) zaprezentowane zostały przed zmianą przepisów ustawy o adw. oraz ustawy o radc. pr. W zakresie objętym przedstawionym zagadnieniem prawnym ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 163, poz.1361, dalej jako „ustawa nowelizacyjna”), która weszła w życie 10 września 2005 r. – nie dokonała zmian w ustawie o adw., natomiast zmieniła art. 21 ustawy o radc. pr., który w nowym brzmieniu stanowi, że radca prawny może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) innemu radcy prawnemu, adwokatowi, prawnikowi zagranicznemu wykonującemu stałą praktykę w zakresie wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Zmiana ta z punktu widzenia rozpatrywanego zagadnienia prawnego nie ma znaczenia, nadal bowiem w obu ustawach korporacyjnych nie jest ujęta jednolicie, będąca przyczyną rozbieżnych stanowisk, kwestia udzielania pełnomocnictwa substytucyjnego. Zgodnie z art. 21 ustawy o radc. pr. (w starym i nowym brzmieniu) radca prawny może udzielić substytucji adwokatowi, natomiast ustawa o adw. milczy w kwestii dopuszczalności udzielenia pełnomocnictwa substytucyjnego przez adwokata radcy prawnemu, stanowiąc jedynie w art. 25 ust. 3, że w wypadku gdy adwokat prowadzący sprawę nie może wziąć osobiście udziału w rozprawie lub wykonać osobiście poszczególnych czynności w sprawie, może on udzielić substytucji.

Odpowiedzi na przedstawione pytanie prawne poszukiwać należy przede wszystkim w uregulowaniu przyjętym w art. 91 pkt 3 k.p.c., zgodnie z którym „pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu”. Z przytoczonego unormowania wynika, że każdy pełnomocnik procesowy, a zatem także adwokat (por. art. 87 § 1 k.p.c.) może udzielić dalszego pełnomocnictwa, z tym ograniczeniem, że substytucja może być udzielona tylko adwokatowi lub radcy prawnemu. Z art. 91 pkt 3 k.p.c. nie wynikają żadne ograniczenia w zakresie możliwości udzielenia przez adwokata radcy prawnemu pełnomocnictwa substytucyjnego. Przepis ten traktuje zamiennie możliwość udzielenia dalszego pełnomocnictwa adwokatowi i możliwość udzielenia takiego pełnomocnictwa radcy prawnemu bez względu na to, kto udziela takiego pełnomocnictwa. Przepisu art. 91 pkt 3 k.p.c. nie można traktować jako stanowiącego jedynie ogólnie o wynikającym z pełnomocnictwa procesowego umocowaniu do udzielenia dalszego pełnomocnictwa adwokatowi lub radcy prawnemu, zaś przepisom ustawy o adw. oraz ustawy o radc. pr. nadawać znaczenie rozstrzygające o tym, komu może udzielić substytucji adwokat i odpowiednio radca prawny. W takim rozumowaniu, które prowadziłoby do podjęcia uchwały zawierającej odpowiedź przeczącą, nietrudno dostrzec próbę przeniesienia na grunt przedstawionego zagadnienia prawnego myśli wyrażonej w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1997 r., III CZP 116/96, OSNC 1997, nr 2, poz.13. Według tej uchwały art. 87 § 1 k.p.c. przewiduje ogólnie, iż radca prawny może być pełnomocnikiem procesowym w postępowaniu cywilnym, ale nie stanowi samodzielnej podstawy określenia zakresu, w jakim jest to możliwe, czyli nie rozstrzyga o tym, w których sprawach radca prawny może być pełnomocnikiem procesowym; w tym zakresie decydujące znaczenie ma ustawa o radc. pr., która określa zakres świadczonej przez radcę prawnego pomocy prawnej (uchwała zapadła w okresie obowiązywania wcześniejszej treści art. 4 ust. 1 ustawy o radc. pr.).

Pomijając okoliczność, że przywołana uchwała dotyczyła zupełnie odmiennej kwestii, podnieść należy, że wbrew założeniom przyjętym w uzasadnieniu zagadnienia prawnego oraz w wypowiedziach części doktryny, z przepisów ustawy o adw. w ogóle nie wynika zakaz udzielania przez adwokata dalszego pełnomocnictwa radcy prawnemu. Powołany art. 25 ust. 3 ustawy o adw. w ogóle nie określa kręgu podmiotów, którym adwokat może udzielić substytucji; jedynie z całokształtu przepisów tej ustawy wynika, że może to być inny adwokat oraz aplikant adwokacki (art. 77 ustawy o adw.). Zwolennicy tezy, że adwokat nie może udzielić substytucji radcy prawnemu powołują się na odmienne brzmienie art. 21 ust.1 ustawy o radc. pr., próbując dowodzić, że daje to podstawę do rozumowania a contrario. Skoro – jak argumentują – art. 21 ust. 1 ustawy o radc. pr. Wyraźnie stanowi, że radca prawny może udzielić substytucji adwokatowi, natomiast art. 25 ust.3 ustawy o adw. podobnego zapisu nie zawiera, to miałoby to oznaczać, że adwokat nie może udzielić substytucji radcy prawnemu. Tego rodzaju argumentacja jest chybiona. Rozumowania z przeciwieństwa (a contrario) nie można zaakceptować, skoro art. 25 ust. 3 ustawy o adw. Nie określa w ogóle kręgu osób, którym adwokat może udzielić substytucji, zaś art. 21 ust.1 ustawy o radc. pr. określa krąg osób, które mogą być substytutami radcy prawnego. Brak określenia w art. 25 ust. 3 ustawy o adw. kręgu osób, którym adwokat może udzielić substytucji w połączeniu z ogólną zasadą wyrażoną w art. 91 pkt 3 k.p.c., zgodnie z którą pełnomocnik procesowy, a więc także adwokat może udzielić dalszego pełnomocnictwa adwokatowi lub radcy prawnemu przemawia za tezą, że adwokat będący pełnomocnikiem procesowym w postępowaniu cywilnym może udzielić dalszego pełnomocnictwa radcy prawnemu.

Do odmiennego wniosku nie może prowadzić także wykładnia art. 37a ust. 1 i 2 ustawy o adw., bowiem z faktu, że na podstawie art. 37a ust. 2 ustawy o adw. dziekan okręgowej izby adwokackiej może dla adwokata, o którym mowa w art. 37a ust.1 ustawy o adw. wyznaczyć zastępcę tylko z grona adwokatów, mimo że chodzi o spółkę adwokacko-radcowską, nie wynika, że adwokat, o którym mowa w art. 37a ust. 1 ustawy o adw., mógłby udzielić substytucji tylko innemu adwokatowi, a nie radcy prawnemu. Jest oczywiste, że organ korporacyjny adwokatury może wyznaczyć zastępcą tylko adwokata, ponieważ nie ma żadnych uprawnień względem radców prawnych. Możliwa jest także sytuacja, w której adwokat, o którym mowa w art. 37a ust. 1 ustawy o adw. będzie mógł udzielić substytucji nie tylko innemu adwokatowi, ale także radcy prawnemu, chociaż na podstawie art. 37a ust. 2 ustawy o adw. dziekan okręgowej izby adwokackiej zastępca może wyznaczyć tylko innego adwokata. Tezę tę potwierdza art. 21 ust. 1 ustawy o radc. pr. w brzmieniu nadanym ustawą nowelizacyjną, który przewiduje, że radca prawny może udzielić dalszego pełnomocnictwa także adwokatowi, mimo że zgodnie z art.21 ust.2 ustawy o radc. pr. dziekan okręgowej izby radców prawnych w razie potrzeby zastępcą radcy prawnego może wyznaczyć tylko innego radcę prawnego.

Źródło: www.sn.pl

Skomentuj ten artykuł na forum