Wiadomości

Apelacja w prawie karnym (cz. 5) – reguły „ne peius”

Opublikowany: maj 12, 09:16

Reguły „ne peius” zawarte są w art. 454 § 1 – 3 Kodeksu postępowania karnego (kpk). Są to zakazy skierowane do sądu odwoławczego, który w pewnych sytuacjach nie będzie mógł wydać niekorzystnego dla oskarżonego orzeczenia.

• sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego uniewinnionego przez sąd I instancji lub co do którego którego umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie

• sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary pozbawienia wolności (tylko kary pozbawienia wolności, bo może zaostrzyć karę ograniczenia wolności lub grzywnę), jeżeli zmienia jednocześnie ustalenia faktyczne. Jeśli nie zmienia to karę może zaostrzyć

• sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary pozbawienia wolności przez wymierzenia dożywotniego pozbawienia wolności

Jeżeli sąd odwoławczy dojdzie do wniosku, że należy zrobić to co mu nie wolno – według tych trzech reguł – to powinien wyrok uchylić i przekazać sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Konsekwencje procesowe reguł „ne peius”, które skierowane są do sądu odwoławczego są następujące – jeżeli sąd odwoławczy poczyni inne ustalenia faktyczne niż te, które poczynił sąd I instancji – a wolno sądowi odwoławczemu to uczynić – to jeżeli sąd odwoławczy analizując akta sprawy w związku z wniesioną apelacją dojdzie do wniosku, że jednak oskarżony przekroczył granice obrony koniecznej albo dopuścił się czynu w innej postaci niż ta, którą przyjął sąd I instancji to wówczas o wymierzeniu surowszej kary pozbawienia wolności niż ta, którą wymierzył sąd I instancji mowy być nie może.

U podstaw reguł „ne peius” leży niedopuszczalność niekorzystnego orzekania w II instancji np. sąd I instancji uniewinnia, a sąd II instancji skazuje i brak jest już od tego możliwości odwołania się.
Reguły „ne peius” należą do szerszej grupy nakazów i zakazów skierowanych do sądu odwoławczego, a określonych tą zbiorczą nazwą reguł „ne peius”, do których to reguł zalicza się również bezpośredni zakaz „reformationis in peius” opisany w art. 434 § 1 kpk. On bowiem również jest skierowany do sądu odwoławczego, a nie do sądu I instancji, który rozpoznawał by sprawę ponownie po uchyleniu wyroku. Stąd też ta nazwa: „bezpośredni zakaz reformationis in peius” w przeciwieństwie do zakazu pośredniego skierowanego do sądu I instancji rozpoznającego sprawę ponownie.

Przy sporządzaniu apelacji należy pamiętać o regułach„ne peius”, aby nie sformować wniosku niezgodnego z treścią art. 454 § 1 – 3 kpk i nie wnosić o zmianę wyroku tam gdzie jest to prawnie niedopuszczalne.

Przepisy art. 454 § 1 – 3 kpk nie ograniczają sądu odwoławczego w zakresie kontroli, gdyż kontrolować zaskarżone orzeczenie może on w zakresie w jakim pozwala mu na to treść skargi odwoławczej, czyli zakres zaskarżenia, granice zaskarżenia, kierunek apelacji, i treść zarzutu. Przepisy te natomiast ograniczają sąd odwoławczy w zakresie orzekania, czyli wyciągnięcia określonych wniosków z tej kontroli jaką przeprowadził sąd odwoławczy.

Skomentuj ten artykuł na forum